Help:Veelgestelde vragen

Bent u nieuw op Wikibooks, dan is de welkomstpagina zeer geschikt om te lezen. U kunt er veel informatie vinden, die relevant is voor iemand die nieuw is op een van de Wikimediaprojecten. Maar u kunt natuurlijk ook links aanklikken op de hoofdpagina, het gebruikersportaal of de recente wijzigingen.

Als u erover nadenkt om ook iets bij te dragen, maar weet u niet precies wat en hoe, lees dan de pagina: hoe kan ik meedoen.

1. Bijdragen aan de Wikibooks bewerken

Bovenaan de pagina staat er een knop bewerken, mag ik daarmee zomaar veranderingen aanbrengen? bewerken

Ja, dat mag zeker. Het is zelfs het centrale idee achter een Wiki, wat Wikibooks is. Doordat iedereen pagina's kan veranderen, kan iedereen zijn of haar kennis achterlaten. Als iemand onzin produceert, wordt dat meestal snel ontdekt door een van de vaste vrijwilligers en verbeterd of verwijderd.

Waarom zijn sommige links rood en andere blauw? bewerken

(Nog) niet bestaande pagina's worden aangegeven met een rode link (of indien expliciet gekozen een ? erachter), terwijl reeds ingevulde links blauw oplichten. Met de voorkeuren is kunnen enkele opties ingesteld worden, indien ingelogd zijnde.

Meer uitgewerkte richtlijnen zijn bijvoorbeeld te vinden op het benoemen van een pagina en de opbouw van een boek.

Zie ook de gemaakte afspraken en vooral Voel je vrij en ga je gang!

Ik ben in een onderwerp geïnteresseerd, maar voel me niet zeker genoeg om er een nieuw artikel over te beginnen. Wat kan ik doen? bewerken

Voeg uw onderwerp toe aan de pagina Gewenste artikelen.
Begin die pagina toch maar, en voeg een opmerking toe met waarom u er niet zo zeker van bent.

Mag ik materiaal tussen projecten van Wikimedia Foundation Inc. zomaar kopiëren? bewerken

"Zomaar" mag niet, daar de "naamsvermelding" uit de Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen zo niet wordt gerespecteerd. In de bestandsgeschiedenis staat namelijk jouw naam, wat zou suggereren dat jij dat materiaal zelf hebt gemaakt. Dat wordt als een vorm van auteursrechtenschending gezien.

Bij gebruik van bestaande afbeeldingen uit Wikimedia Commons gebruik je normaal de file-tag en dan is naamsvermelding automatisch geregeld. Door te klikken op de afbeelding kan je informatie krijgen over de auteur, de licentie en de geschiedenis. Ook bij de pdf-export staat de oorspronkelijke auteur vermeldt.

Bij kopiëren van teksten uit bv. Wikipedia is dit moeilijker dan bij afbeeldingen, daar er geen text-tag bestaat. Bovendien zal bij teksten sneller de nood ontstaan om deze aan te passen. Bij kopiëren van tekst kan je volgende zaken doen, om de licentie ook hier te respecteren:

Er bestaat een speciale pagina voor het overnemen van teksten uit Wikipedia om deze als basis te gebruiken voor een pagina op Wikibooks, zie Wikibooks:Import. De bewerkingsgeschiedenis kan zo worden overgenomen.
Met voetnoten kan je verwijzen naar de bron en oorspronkelijke auteurs. Het is beter om niet te linken naar het "algemene" artikel, omdat dit steeds wordt aangepast. Beter verwijs je naar de specifieke versie die je hebt gebruikt, door de link te nemen uit de geschiedenis van het Wikipedia-artikel. Zie bijvoorbeeld Infrastructuurplanning en Meten en onzekerheid.

Hoe weet ik of ik bronmateriaal naar Wikibooks mag kopiëren? Er staat zo'n strenge waarschuwing bij: "GEBRUIK GEEN MATERIAAL DAT BESCHERMD WORDT DOOR AUTEURSRECHT, TENZIJ U DAARTOE TOESTEMMING HEBT!". Geldt dat in mijn geval ook? bewerken

De inhoud van Wikibooks valt onder de GNU Vrije Documentatie Licentie. Kort gezegd: tenzij het te kopiëren materiaal (1) publiek domein is (zodat het vrij is van wettelijk beschermend eigendomsrecht/copyright) of (2) net als Wikibooks valt onder dezelfde GNU Licentie, kunt u het naar alle waarschijnlijkheid niet gebruiken. Hebt u maar enige twijfel, gebruik het materiaal dan niet, of overleg eerst met de anderen op Wikibooks. Er is vast wel iemand die reageert.
Dit wordt bepaald door auteursrecht, die betrekking heeft op letterlijke stukken tekst, foto's en dergelijke. In principe heb je voor het overnemen hiervan toestemming nodig van de rechthebbende(n). Er zijn echter allerlei bijzondere gevallen:
- Kale feiten kunnen zonder meer worden opgenomen, of in eigen woorden worden beschreven.
- Veel (vaak historisch) materiaal maakt deel uit van het publieke domein, doordat beschermingstermijnen verstreken zijn, of niet meer te achterhalen valt wie rechthebbende(n) zijn. Zulk materiaal is vrij te gebruiken.
- Mogelijk is er door rechthebbende(n) toestemming gegeven, kunt u deze vragen, of wordt materiaal verspreid onder voorwaarden die compatibel zijn met die van Wikibooks, de GNU Vrije Documentatie Licentie.
- Voor bepaalde materialen is auteursrechtelijke bescherming niet, of slechts beperkt van toepassing. Dit geldt bv. voor veel overheidsinformatie zoals wetteksten of de troonrede.

Over het algemeen is het netjes (en nuttig) bronnen te vermelden, geef deze vooral in het artikel aan als je voor de inhoud ervan zwaar steunt op bepaalde boeken, ook als je er niet letterlijk uit citeert. Zie ook Wikibooks:Auteursrechten. Bij twijfel kunt u overleggen met anderen op Wikibooks, of raadpleeg een van de Wikibooks mailing lists.

Is er een adres beschikbaar voor overleg buiten de Wikipagina-pagina's om? bewerken

Ja,

Verschillende mailinglists
irc://irc.freenode.net/wikibooks (Het algemene IRC kanaal van Wikibooks, hoofdzakelijk Engelstalig.)

De NL van "Wikibooks NL", staat dat voor "Nederland"? bewerken

Nee, het staat voor "Wikibooks Nederlandstalig". De Wikibooks zijn per taal ingedeeld, niet per land.

Is Wikibooks NL een Vlaamse digitale boekenverzameling of een Nederlandse? bewerken

Het is een Nederlandstalige digitale boekenverzameling. Tussen Vlaanderen, Nederland en Suriname is er een taalunie. De scheidsrechter is het groene boekje.

Waarom zijn er geen reclamebanners en pop-ups op Wikibooks? bewerken

Er zijn veel redenen, hier een paar;

Omdat de reclameboodschap de objectiviteit en neutraliteit van een artikel ongeloofwaardig maakt.
Omdat tegenwoordig de opbrengsten van reclame zo laag zijn dat het de moeite niet is.
Omdat dit een serieus project is en geen poging om een commerciële bibliotheek te openen.
Omdat de meeste van onze beste medewerkers dan zouden opstappen.
Omdat het dan veel moeilijker zou zijn om mensen te vinden die teksten en afbeeldingen ter beschikking willen stellen aan Wikibooks als we een commerciële indruk maken.
Omdat het niet nodig is. Wikibooks heeft geen echte geldproblemen.
Omdat er een plaats moet zijn waar objectieve informatie voorrang heeft op platte commercie.

2. Over Wikibooks bewerken

Wat is een Wiki? bewerken

Zie wat is een wiki?

Sinds wanneer bestaat de Wikibooks? bewerken

Het Wikibooks-project is op 10 juli 2003, op initiatief van Karl Wick gestart en sinds 22 juli 2004 is er ook een Nederlandstalige versie van het project.

Wie is de eigenaar van Wikibooks? bewerken

Er is de Wikimediafoundation die voor alle projecten waaronder Wikibooks verantwoordelijk is en eigenaar is van de servers. De teksten in Wikibooks zijn vrijgegeven onder de GNU Vrije Documentatie Licentie. Dit betekent dat de "eigenaar" van de teksten de schrijver is, maar dat deze er slechts zeer weinig eigendomsrechten op kan laten gelden. Zolang men zich aan de voorwaarden van de licentie houdt (de voornaamste eis is dat verdere verspreiding ook weer onder dezelfde licentie valt), mag iedereen met de teksten doen en laten wat hij of zij wil.

Als iedereen alles mag wijzigen, hoe betrouwbaar is Wikibooks dan? bewerken

Dat iedereen alles kan wijzigen is het concept van alle Wikimediaprojecten, waaronder ook Wikibooks. Zonder dit had Wikibooks nooit kunnen bestaan. Het is de sterkte en tegelijk de zwakte van het project. Iedereen die een fout ziet kan deze direct verbeteren. Ook is er een zeer actieve gemeenschap actief die waakt over de bewerkingen. Er zijn ook gebruikers die zich specifiek toeleggen op vandalismebestrijding. Lastposten krijgen een blokkering. Maar uiteindelijk kan er geen enkele garantie worden gegeven over de boeken.

Dit is niet uniek voor Wikibooks. Ook de bekende encyclopedie Wikipedia is een Wikimediaproject en maakt gebruik van hetzelfde systeem.

Zie ook deze pagina waaruit blijkt dat het idee van een wiki werkt. (Pagina van de Engelstalige Wikipedia. Waar "Wikipedia" staat kunt u "Wikibooks" denken.)

Hoe kan ik Wikibooks aan bekendheid helpen? bewerken

Goede vraag. Bijvoorbeeld door een link op uw eigen homepage te zetten en op die van al uw kennissen. Door een bericht te plaatsen in bulletins van universiteiten en andere onderwijsinstellingen. Door sitebeheerders te vragen een link te plaatsen, door bekenden te vragen hun kennis op Wikibooks te spuien, door enthousiast te roepen hoe geweldig leuk het is om mee te doen, door een lokkertje in de krant te plaatsen, enz. Denk vooral ook aan gepensioneerden; die hebben vaak zowel veel kennis als tijd. Alles kan helpen.

Welk systeem gebruikt 'onze' Wikibooks? bewerken

Alle Wikimediaprojecten maken gebruik van de MediaWiki-software, zie mediawiki.org.

3. Hoe kan/moet ik...? bewerken

Hoe kan ik een pagina verwijderd krijgen? (Bijvoorbeeld een die ik zelf geschreven heb) bewerken

Op verzoek van velen: Spring voorzichtig om met artikelen waarmee u niet zelf begonnen bent, of waar anderen waardevolle bijdragen aan hebben geleverd. Maar strikt gesproken is er niets wat u ervan kan weerhouden. U kunt dan bovenaan de pagina de tekst {{Weg}} (Sjabloon:Weg) toevoegen en tevens het artikel op de verwijderlijst plaatsen (graag de reden voor verwijderingsnominatie hier ook plaatsen). Als de redenen gegrond zijn, wordt de pagina verwijderd. Zijn er zowel voor- als tegenstanders, dan wordt in overleg bekeken of de pagina al dan niet behouden moet worden.

Vaak kan de pagina naar een bruikbaarder plaats gedirigeerd worden. Stel, iemand schrijft een mooi artikel over 'CSS'. In plaats van de pagina te wissen, kun je de titel beter veranderen in Cascading Style Sheets. Daar is een handige functie voor: Wijzig titel. Deze functie is beschikbaar voor alle aangemelde gebruikers en is te vinden in het rijtje knoppen bovenaan elke pagina. De oude titel zal automatisch een REDIRECT-commando aanmaken, zodat de oude pagina vanzelf naar de nieuwe pagina verwijst, en de links naar de oude pagina blijven werken.

N.B. Gewoon de tekst van een pagina halen heeft geen zin. De pagina blijft dan nog gewoon bestaan in de database. Enkele gebruikers (de moderators) hebben de mogelijkheid om een pagina uit de database te halen.

En hoe verander ik de titel van een beschreven pagina? Ik wil bijvoorbeeld MS Word veranderen in Microsoft Word. bewerken

Via de functie Wijzig titel. (Alleen beschikbaar voor aangemelde gebruikers).

Hoe kan ik op de hoogte blijven van de veranderingen op al die pagina's zonder zelf regelmatig de onderwerpen te moeten aanklikken om dat na te gaan? bewerken

Als u een aangemelde gebruiker bent, kunt u uw favoriete pagina's volgen door ze op uw eigen Volglijst te plaatsen. Hierop kunt u zien welke van die pagina's het laatst zijn aangepast, wanneer en door wie, en kunt u de wijzigingen langslopen. U zet een pagina op uw volglijst, door op de knop volg bovenaan de pagina te klikken.

Is het mogelijk om al mijn eigen bijdragen op een rij te krijgen? bewerken

Ja, dat kan. Wanneer u naar uw gebruikerspagina gaat, kunt u rechts in het scherm klikken op de link bijdragen gebruiker. Zo kunt u trouwens ook het werk van andere individuele deelnemers bekijken, mocht u daar nieuwsgierig naar zijn.

Hoe werkt de zoekfunctie bovenaan de pagina? bewerken

Zie Help:Zoeken.

Waar kan ik aangeven dat iets niet goed werkt op Wikibooks? bewerken

Zet het allereerst neer in de lerarenkamer. Misschien werkt het wel goed en berust het op een misverstand. Als het probleem gegrond blijkt, kan het beste voor elke zaak apart worden bekeken of dit lokaal op Wikibooks kan worden opgelost, of dat dit van een hoger niveau moet komen.

Hoe kan ik aangeven dat ik graag een nieuw artikel in Wikibooks NL zou willen zien over een bepaald onderwerp? bewerken

Zet het onderwerp op de pagina gewenste artikelen

Hoe kan ik de spelling van mijn bijdrage controleren? bewerken

Wikibooks heeft (nog) geen spellingscontroleprogramma. Het beste is wellicht om uw tekst in uw eigen favoriete tekstverwerker te plakken en daarop de spellingscorrectie los te laten. Daarna kunt u het terugplaatsen op de bewerkingspagina van Wikibooks en eventueel nogmaals nakijken voor u het opslaat. In de browser Firefox kunt u SpellBound gebruiken, waarin u de spelling direct kunt controleren.

Ik zie regelmatig dat woorden in vreemde talen en vooral de taallinks niet goed weergegeven worden. Hoe komt dat? bewerken

Waarschijnlijk heeft de computer die u gebruikt niet de juiste fonts om die tekens te kunnen weergeven. Zie Hulpmiddelen - Lettertypen voor oplossingen.

Hoe krijg ik afbeeldingen in mijn pagina's? bewerken

Zorg allereerst dat u het recht hebt om dat materiaal te gebruiken, want alles wat wordt toegevoegd aan Wikibooks moet voldoen aan de voorwaarden van de GNU Vrije Documentatie Licentie.

Als de afbeelding aan de voorwaarden voldoet, kunt u deze afbeelding uploaden naar Wikibooks. (Uploaden is alleen mogelijk als aangemelde gebruiker).

U kunt de instructies op het uploadformulier opvolgen.

Hoe het verder moet met het plaatsen van de afbeelding in de tekst is uitgebreid beschreven op gebruik van afbeeldingen.

Hoe werk ik met geluid? bewerken

Zie gebruik van geluid.

4. Andere vragen bewerken

Waar kan ik vragen stellen over de inhoud of organisatie van een pagina? bewerken

Op de overlegpagina. Boven elke pagina staat een knop 'overleg' naar een overlegpagina aangegeven. Ook boven deze pagina.

Kan een of andere malloot alles op Wikibooks zomaar wissen? bewerken

Nee, niet echt. Om tekst en/of afbeeldingen definitief te verwijderen moet je een moderator zijn en dat word je niet zomaar. Iedereen kan weliswaar een pagina leegmaken, maar dat is zo weer hersteld (Zie hieronder hoe dat moet). Als iemand echt grof bezig is geweest pagina's te vernielen, kunnen moderators die persoon (tijdelijk) blokkeren, zodat deze niet meer op Wikibooks kan werken.

Zie ook het blokkeerlogboek en de momenteel geblokkeerde IP-adressen.

Hoe kan ik vandalisme of een gewiste pagina herstellen? bewerken

Dat kan heel eenvoudig, klik op de geschiedenis van het artikel (midden bovenaan). U krijgt dan een lijst met versies te zien. U klikt dan op de laatste waarvan u denkt dat deze goed is. Dan klikt u op bewerk. U zal dan bovenaan de pagina een waarschuwing zien dat u een oude versie aan het bewerken bent. In dit geval kunt u deze melding gewoon negeren en kunt u het artikel opslaan, zonder iets te wijzigen. Nu is de pagina weer terug in zijn oude vorm.

In de samenvatting schrijft u bijvoorbeeld oude versie hersteld.

Wat gebeurt er als twee mensen op hetzelfde moment een pagina bewerken en willen opslaan? bewerken

Wie het eerst zijn bewerking opslaat zal er niets van merken. Nummer twee zal na het geven van het commando nakijken of opslaan de waarschuwing bewerkingsconflict! op het scherm krijgen. U ziet dan meteen ook het scherm van de nieuwste versie, waarop u uw bewerking kunt invoegen, nakijken en opslaan.

Wat zien jullie als een kleine wijziging? bewerken

Als u bij het bevestigen van een wijziging het vakje Dit is een kleine wijziging aanvinkt, dan zal die wijziging niet te zien zijn in het overzicht van recente wijzigingen (behalve als u in uw voorkeuren ingesteld hebt dat de kleine wijzigingen wel zichtbaar moeten zijn in het overzicht van recente wijzigingen).

Kleine wijzigingen zijn dan ook zaken die niet de moeite waard zijn om alle gebruikers op te wijzen: correcties van spelfouten, stijlfouten en typefouten, het corrigeren of aanbrengen van wikilinks en dergelijke. Het toevoegen van nieuwe informatie, hoe weinig ook, is dus geen kleine wijziging. Wees dus niet te bescheiden! Liever een kleine wijziging als grote markeren dan andersom.

Wat is het voordeel van zo'n 'kleine wijziging'? bewerken

In uw voorkeuren kunt u er als geregistreerde gebruiker voor kiezen dat in de lijst van Recente wijzigingen de kleine wijzigingen niet weergegeven worden. Dan worden dus alleen die artikelen opgesomd waaraan inhoudelijk gewerkt wordt, en niet die waarin slechts gepoetst wordt aan komma's, typfouten of stijl. Dat vinden velen overzichtelijker.

Daarnaast is het handig bij vandalismebestrijding. Niet ingelogde gebruikers (vandalisme is doorgaans afkomstig van anonieme gebruikers), kunnen wijzigingen niet markeren als kleine wijziging, zodat al hun wijzigingen altijd zichtbaar zijn in de recente wijzigingen en ze gemakkelijk nagelopen kunnen worden.

Is het mogelijk om de inhoud van Wikibooks in te laden om alles of een deel ervan in te passen in andere formaten? bewerken

Jawel, dat zal binnenkort mogelijk zijn.

Ik heb speciaal toestemming gekregen om een kopie van een foto of een artikel op Wikibooks te zetten. Kan ik dat dan doen? bewerken

Nee, dat is niet voldoende. In principe valt alles in Wikibooks onder de GNU Vrije Documentatie Licentie. Als u geen expliciete toestemming hebt om een foto of tekst op die manier te gebruiken, mag het niet op Wikibooks gebruikt worden.

Kan ik links naar externe sites maken, zonder de inhoud te downloaden naar Wikibooks? bewerken

Externe links zijn prima. Maar het is niet de bedoeling dat Wikibooks een soort directory wordt. We willen in principe alle bestaande kennis en informatie zélf in onze boeken hebben, in plaats van vooral door te verwijzen naar elders. Gebruikt u externe links, zet ze dan onderaan, in een aparte sectie van het artikel. Maar nogmaals, als het onbeschermd materiaal is (waar dus geen eigendomsrechten voor gelden), is het bijna altijd beter dat op Wikibooks zelf in te voeren.

Wat is het nut van het instellen van een gebruikersnaam? bewerken

Het is niet verplicht, maar hiermee kunt u allerlei voorkeuren instellen. Ook komt uw gebruikersnaam dan in plaats van een onpersoonlijk IP-nummer achter uw bijdragen in de lijst met recente wijzigingen te staan.

Daarnaast heeft u als aangemelde gebruiker meerdere mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld de mogelijkheid tot het bijhouden van een volglijst, of de mogelijkheid tot het uploaden van afbeeldingen.

Ook een belangrijk item is dat u als aangemelde gebruiker zo anoniem kunt zijn als u zelf wilt zijn. U hoeft namelijk geen mailadres op te geven bij het aanmelden en u kunt een nickname gebruiken in plaats van een echte naam. Als 'anonieme' gebruiker is uw IP-adres bekend, maar als aangemelde gebruiker is dit adres niet zichtbaar.

Om uw voorkeuren in te stellen: Meld u eerst aan via aanmelden en ga daarna naar uw voorkeuren.

Wat is een goede manier om op een andere pagina een link naar Wikibooks te zetten? bewerken

De meesten van ons geven waarschijnlijk de voorkeur aan een directe link naar de hoofdpagina van Wikibooks NL of naar de internationale pagina. Want dan zien nieuwkomers direct wat voor pagina het is, en worden ze hopelijk meteen enthousiast genoeg om mee te doen. Wilt u per se een link plaatsen naar een bepaald onderwerp, dan kunt u dat natuurlijk ook doen. Ook kunt u ervoor kiezen om een Wiki-banner maken en op uw site te plaatsen.

Linkt uw pagina naar Wikibooks, of ziet u een pagina die linkt naar Wikibooks, voeg die dan toe op Wikibooks:Vrienden van Wikibooks NL.

Kan ik hele Wiki-onderdelen spiegelen (mirror) op mijn eigen site (en misschien een beetje aanpassen)? bewerken

U mag Wikibooks NL, of een deel daarvan, al dan niet veranderd op uw eigen site plaatsen. Voorwaarde is wel dat ook uw versie weer onder dezelfde GNU Vrije Documentatie Licentie moet vallen.

Ik heb een site gevonden met informatie die volgens mij zeker in Wikibooks thuishoort. Mag ik deze informatie aan Wikibooks toevoegen? bewerken

U mag doorgaans nooit ongevraagd de inhoud van een andere site kopiëren. Op het moment dat u toestemming hebt gevraagd aan de beheerder van de desbetreffende site en diegene akkoord is gegaan met de publicatie van de informatie op zijn site onder de GNU-licentie, dan mag dat wel.

Van sommige pagina's kunt u ongevraagd informatie overnemen, dit is bijvoorbeeld het geval bij onze collega's van de anderstalige Wikibooks. Wel verdient het de aanbeveling om dan bij het opslaan, in de samenvatting neer te zetten dat uw tekst vertaald is van website xxx.

Hoe kan ik tekst of achtergrond een kleur geven? bewerken

Zie Help:Overzicht tekstopmaak.

Wat betekent...? bewerken

Zie: Help:Terminologie