Onderwijs in relatie tot P2P/Passionele productie

Passionele productie houdt in dat je goederen produceert niet met de intentie om ze te verkopen, maar omdat ze nuttig zijn. Men wordt gedreven door passie en het produceren van goederen draait niet om winst. Een voorwaarde om van passionele productie te kunnen spreken, is positieve, intrinsieke motivatie (Bauwens & Lievens, 2013).

Passionele productie en P2P

Passionele productie speelt een grote rol in een peer-to-peersamenleving. Individuen beginnen aan of nemen deel aan een p2p-project, omdat ze gedreven zijn door een passie. De productie van p2p is gericht op de productie van gebruikswaarde. Men wil iets nuttigs en betekenisvol produceren. In tegenstelling tot het kapitalisme waar alles draait om het verkopen van goederen en financieel gewin. Een klassiek voorbeeld is Wikipedia (Bauwens & Lievens, 2013; Benkler & Nissenbaum, 2006). Mensen die schrijven voor deze encyclopedie doen dit niet om geld te verdienen, maar om de site beter te maken. Zo krijg je een ontkoppeling tussen productie en loon. Een peer-producent produceert goederen omdat hij dat wil en verhuurt zijn arbeidstijd op de markt. Dit heeft als gevolg dat je veel vrijheid hebt. Een individu heeft op deze manier controle over zijn leven en hij wordt niet onder de duim gehouden door iemand die meer macht heeft. In een kapitalistisch bedrijf zorgt een feodaal, hiërarchisch commando-en controlesysteem er voor dat alles blijft draaien. In de peer-to-peerwereld is dit niet het geval. Mensen produceren samen goederen, maar geld komt hier niet aan te pas. Dit heeft als gevolg dat niemand macht uitoefent op zijn collega’s zoals in het kapitalisme. Peer-to-peer is gebaseerd op vrije samenwerking. Alle partijen die deelnemen aan het proces worden er beter van. Het is een win-win-win model, waar de hele gemeenschap in deelt (Bauwens & Lievens, 2013).

Voorbeeld

Voorbeelden van passionele productie zijn couchsurfing en de methodiek van jeugdhuizen:

Couchsurfers by country

Couchsurfing

Een voorbeeld waarin passionele productie tot uiting komt is couchsurfing. Couchsurfing is een non-profit organisatie gebaseerd op vrijwilligers en donaties. Het is opgestart in 2004 en heeft ondertussen wereldwijd 9 miljoen leden, waaronder ongeveer 75% tussen 18 en 29 jaar zijn. De site biedt ‘couches’ aan in 120 000 steden. Door lid te worden, stel je een bed of zetel beschikbaar aan reizigers van over de ganse wereld. Het is een uitstekende kans om nieuwe mensen en culturen te leren kennen en bovendien kan je hierdoor goedkoop reizen. De site werkt alleen als mensen geen misbruik maken van de gastvrijheid van anderen en ook bereid zijn om zelf gastheer of –vrouw te zijn. Mensen die hier gebruik van maken, zijn dus allemaal peer-producenten. Ze worden geleid door hun passie, namelijk reizen en nieuwe mensen leren kennen. Geld verdienen, is niet het doel en er is geen hogere macht die beslissingen neemt. Iedereen is gelijkwaardig. Je kan ook referenties achterlaten en in gevallen van extreem misbruik, worden die leden verwijderd. Je kan donaties doen, maar dit is geen verplichting (De Heij, 2008; Couchsurfing, 2014). Hun visie luidt dan ook als volgt: “We envision a world made better by travel and travel made richer by connection. Couchsurfers share their lives with the people they encounter, fostering cultural exchange and mutual respect” (Couchsurfing, 2014).

Jeugdhuizen

Er zijn ook voorbeelden van kleinschaligere projecten zoals jeugdhuizen. Elk jeugdhuis heeft zijn eigen identiteit, maar ze delen gemeenschappelijke principes. Deze principes werden gebundeld in een Jeugdhuizenmethodiek. Ze liggen dicht bij principes van p2p, waaronder ook passionele productie.

1. Openheid

Iedereen is welkom in een jeugdhuis en niemand wordt bevooroordeeld.

2. Betrokkenheid

Samenwerken staat centraal. Medewerkers gaan er aan de slag, niet met de intentie om iets te verkopen. Ze willen samen iets nuttig bereiken.

3. Engagement

Dit principe ligt het dichtst bij passionele productie. Zonder vrijwilligers kan je een jeugdhuis niet draaiende houden. Deze mensen hebben diverse motieven om aan zo'n project deel te nemen, maar ze worden niet gedreven door geld. Hier speelt positieve, intrinsieke motivatie een belangrijke rol. Iedereen krijgt ook evenveel kansen en het is niet erg als niet alles van de eerste keer lukt.

4. Zelforganisatie

Iedereen krijgt inspraak en de kans om projecten te organiseren. Er wordt frequent geëvalueerd, want in een jeugdhuis is er altijd ruimte voor verandering.

(Formaat vzw, 2014)

Theoretische duiding

De maatschappij heeft baat bij een peer-to-peersysteem. Maar wat met het individu en het menselijk geluk? Passionele productie is een vooraanstaand kenmerk van p2p dat een aantal positieve gevolgen heeft voor de mens op de werkvloer en daarbuiten. In een peer-to-peersamenleving primeren de eigen interesses en wensen in het kiezen van projecten (Benkler & Nissenbaum, 2006). Mensen geven zelf aan hoe ze betekenis willen geven aan hun leven. Een betekenisvol doel geeft mensen structuur en het draagt bij tot het welzijn. Het biedt doelstellingen waar mensen elke dag naar kunnen streven (Brdar, 2011). Deze positieve drijfveer heeft als gevolg dat de productiviteit stijgt. Negatieve drijfveren, zoals loonarbeid, worden structureel weggewerkt. Hiermee verdwijnt ook het produceren in functie van het eigenbelang. Kortom wordt enkel de passie als drijfveer behouden. Als volgt kiezen mensen niet alleen voor bepaalde projecten, maar ook voor de taken die er bij horen. Ze gaan alleen voor taken die binnen hun capaciteiten liggen. Bovendien zijn er geen deadlines waardoor stress vermeden wordt. Meestal blijven er taken over die minder begeerd zijn. Deze kunnen verdeeld worden onder vrijwilligers of bijgevoegd worden bij de zelfgekozen taken. Hierdoor worden ze niet als een last gezien en vooral op een eerlijke manier toegewezen. Mede dankzij passionele productie is er in een peer-to-peer-bedrijf geen onderscheid tussen werknemers. Diploma’s zijn niet meer van belang en iedereen is gelijk. Maar dit houdt niet in dat er niet meer geleerd kan worden van elkaar. Hiërarchie bestaat niet meer zoals in de traditionele productie. Er moet geen toestemming gekregen worden om aan een project te beginnen. Er ontstaat een onafhankelijkheid van superieuren. Een controle van de validiteit gebeurt pas achteraf en dit niet door één individu. Hoe gaat die validatie dan juist in zijn werk? Dit gebeurt niet meer door een top van superieuren. Alle medewerkers worden hiervoor ingezet. Vaak nemen individuen met de meeste ervaring en kennis de verantwoordelijkheid op om een kwaliteitscontrole uit te voeren. Zo wordt vrijheid gecreëerd en kan men zich verder ontplooien. Frustraties over een wanverhouding in machtsverdelingen worden beperkt. Deze onafhankelijkheid impliceert ook dat medewerkers vrij zijn om te gaan en staan waar ze willen. Ze kunnen bijvoorbeeld nieuwe projecten beginnen en andere verlaten. Een individu zal bij passionele productie niet vervreemden van de goederen die geproduceerd worden. Zoals in de definitie staat is het doel iets nuttigs uitwerken en niet zoveel mogelijk verkopen. Het is geen bandwerk (Benkler & Nissenbaum, 2006; Lievens, 2013).

Kan een individu overleven op basis van passionele productie? Bauwens geeft toe dat er een crisis van bestaansonzekerheid ontstaat. Er bestaan verschillende peer-to-peermethoden om projecten te financieren. Voorbeelden hiervan zijn Crowdfunding en Peer Production License. De overheid kan een meer ondersteunende rol gaan spelen door te evolueren naar een Partnerstaat. Op deze manier krijgen de burgers een kans tot zelforganisatie. Er moet ruimte zijn voor innovatie en creatieve oplossingen. Mensen die tijdelijk werkloos zijn, moeten de kans krijgen om te participeren in andere nuttige projecten. Een gebrek aan financiële middelen verhindert soms dat p2p-bedrijven hun doelen niet volledig kunnen realiseren. Maar structureel staan ze sterker dan bedrijven waar passionele productie ontbreekt (Bollier, 2014; Landeloos, 2013; Lievens, 2013).

Bovenstaande geeft aan dat passionele productie veel teweeg brengt en de mogelijkheid creëert om meer autonomie te verwerven. Ze kunnen zich meer ontplooien en vaardigheden ontwikkelen. Het werk is aangepast aan het levensritme van het individu. Het is een win-win-win situatie. Positieve, intrinsieke motivatie blijkt een noodzakelijke voorwaarde voor passionele productie te zijn. Het is belangrijk om het onderscheid te kennen tussen de verschillende vormen van motivatie. Slaven en lijfeigenen zijn een voorbeeld van negatieve, extrinsieke motivatie. Als zij de wetten van de meester niet naleven, worden ze gestraft. Om te kunnen overleven moeten ze hun eigen productiviteit weggeven. Het kapitalisme maakt gebruik van positieve, extrinsieke motivatie. De motieven voor het handelen zijn hebzucht en eigenbelang. Ze worden beloond voor hun inspanningen. Als er niets tegenover hun inspanning staat, zullen ze staken of hun werk niet goed uitvoeren. Dit is een win-lose situatie voor de mensen die iets geven zonder er iets voor te krijgen. Alleen gedreven door competitie zal het kapitalisme innoveren (Bauwens, 2007; Lievens, 2013; Ryan & Deci, 2000).

Externe links

Voor meer informatie over couchsurfing kunt u terecht op https://www.couchsurfing.com/

Voor meer voorbeelden van p2p-bedrijven kunt u op deze websites terecht:

https://www.currencyfair.com/blog/peer-peer-marketplace-revolution-50-companies-changing-world/

http://travlpeer.com/2014/04/13/15-websites-for-peer-to-peer-travel-accommodations/#more-338

Op deze website vindt u een artikel met meer informatie over de verschillende soorten motivatie:

http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0361476X99910202

Op deze website vindt u een artikel over welzijn op het werk:

http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S000187911400092X

Voor informatie over de verschillende financieringsmogelijkheden:

https://nl.wikibooks.org/wiki/Onderwijs_in_relatie_tot_P2P/Crowdfunding

https://nl.wikibooks.org/wiki/Onderwijs_in_relatie_tot_P2P/Partnerstaat

https://nl.wikibooks.org/wiki/Onderwijs_in_relatie_tot_P2P/Peer_Production_License

Voor meer informatie over Michel Bauwens kunt u terecht op http://www.mo.be/auteur/michel-bauwens

Referenties

Brdar, I. (2011). The human pursuit of well-being: a cultural approach. Dordrecht: Springer.

Bauwens, M. (2007). Passionate production and happiness surplus. Retrieved Oktober 31, 2014, from http://www.happysociety.org/ppdoconference/session_papers/session14/session14_michel.pdf

Bauwens, M. & Lievens J. (2013). De wereld redden: Met peer-to-peer naar een postkapitalistische samenleving. Antwerpen: Houtekiet.

Benklers, Y., & Nissenbaum, H. (2006). Commons-based Peer Production and Virtue.The Journal of Political Philosophy, 14(4), 394–419.

Bollier, D. (2014). Bauwens: Use a Peer Production License to Foster “Open Cooperativism”. Retrieved December 13, 2014 from http://bollier.org/blog/bauwens-use-peer-production-license-foster-%E2%80%9Copen-cooperativism%E2%80%9D

Couchsurfing. (2014). About us. Retrieved Oktober 31, 2014, from http://about.couchsurfing.com/about/

De Heij, D. (2008). Couchsurfing. Retrieved Oktober 31, 2014, from http://p2pfoundation.net/CouchSurfing

Formaat vzw. (2014) . Jeugdhuismethodiek. Retrieved November 30, 2014, from http://www.formaat.be/informatie/themas/jeugdhuismethodiekfundamenten/

Landeloos, L. (2013). Crowdfunding als nieuw financieringsmechanisme. Retrieved December 13, 2014, from http://p1801-aleph08.libis.kuleuven.be.kuleuven.ezproxy.kuleuven.be/view/action/nmets.do?DOCCHOICE=2113616.xml&dvs=1414699507250~522&locale=nl_NL&search_terms=&usePid1=true&usePid2=true

Lievens, J. (2013). P2P en menselijk geluk. Retrieved November 10, 2014, from http://www.jeanlievens.be/van_B2B_naar_P2P/Dutch/Artikelen/2013/1/2_P2P_en_menselijk_geluk.html

Ryan, R.M. & Deci, E.L. (2000). Intrinsic and Extrinsic Motivations: Classic Definitions and New Directions. Retrieved Oktober 31, 2014, from http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0361476X99910202