Onderwijs in relatie tot P2P/Wikinomics

Wikinomics zijn organisaties die zich openstellen voor, en gebruik maken van een groep mensen die samenwerken aan een gemeenschappelijk doel en open-source zoals wiki's (Tapscott, D., Williams, A., 2008). Dit concept werd geïntroduceerd door de heren Tapscott en Williams, die hierover het boek 'Wikinomics' schreven (2008).

Wikinomics en P2P

Het concept Wikinomics leunt zeer dicht tegen het concept peer-to-peer aan. Bij peer-to-peer gaat het over de capaciteit van mensen om als gelijken, zonder toestemming, samen waarde te creëren (Michel Bauwens, 2013). Wikinomics zijn de bedrijven die gebruik maken van dergelijke peer-to-peer netwerken om bijvoorbeeld nieuwe ideeën op te doen of om de hulp van buitenstaanders in te roepen bij het uitwerken van een nieuw project. Het principe van Wikinomics is dat niet alleen een bedrijf bezig is met bijvoorbeeld het bedenken van oplossingen of het werken aan een nieuw project. Het is de bedoeling dat 'consumenten' ook meedenken aan nieuwe creatieve oplossingen. Consumenten hebben namelijk een andere visie op de maatschappij wat het bedrijf alleen maar ten goede komt. Dat heet massa samenwerking. En zulke massa samenwerking wordt gedaan met behulp van bijvoorbeeld peer-to-peer netwerken. Bij Wikinomics gaat het er dus over dat bedrijven peer-to-peer netwerken gaan gebruiken zodat iedereen die wil, zijn of haar mening kan geven en mee kan helpen. Dit proces kan alleen mogelijk gemaakt worden als men als bedrijf buiten de grenzen treedt van eigen expertise en dus iedereen betrekt in het innoveren en creëren van een optimaal product. Zo ontstaan er meestal ideeën waar één of twee personen nooit op waren gekomen en waar het bedrijf uiteindelijk veel uit kan halen.

Voorbeeld

→ Een Canadees bedrijf genaamd Goldcorp is gespecialiseerd in het vinden van goud. Toen de CEO van het bedrijf gefrustreerd werd omdat er geen goud werd gevonden kreeg hij een (in die tijd toch) radicaal idee dat gebaseerd is op het principe van Wikinomics. Hij bedacht dat als zijn eigen werknemers geen goud konden vinden, hij het probleem eens bij de gewone mensen moest neerleggen. Hij nam de topgeheime geologische data van het bedrijf en publiceerde dit op internet en maakte er een wedstrijd van (Goldcorp Challenge). Bij deze wedstrijd kreeg degene die de beste methode of voorspelling deed waar goud te vinden was ruim een half miljoen dollar. Al snel telde de challenge meer dan 1000 deelnemers uit 50 verschillende landen, deze mensen kwamen uit veel verschillende vakgebieden, zoals: geologen, informatici en wiskundigen. De deelnemers gebruikten technieken waar de CEO van Goldcurp nog nooit van gehoord had. Deze deelnemers wezen 110 plekken aan op de eigendommen van Goldcorp en bij meer dan 80% van deze plekken werd daadwerkelijk goud gevonden. Er werd goud uit de grond gehaald met een waarde van ongeveer 3 miljard dollar waar maar een kleine investering van een half miljoen dollar nodig was (Van der Loo, 2007).

→ Een ander voorbeeld is Lego Mindstorms. Dit bedrijf maakt robots van lego waar gebruikers ook zelf mee kunnen programmeren en dergelijke. Binnen de kortste keren was er een site in de lucht waar allerlei applicaties op stonden om te gebruiken voor je Lego Mindstorms robot. Lego had hier de keuze: of ze klagen de maker van deze site aan of ze gebruiken dit om hun product te verbeteren. De tweede optie werd gekozen en is een goed voorbeeld van het principe van Wikinomics. Lego publiceerde de specificaties om een applicatie te maken voor de Lego Mindstorm en al heel snel werden erg veel applicaties gemaakt voor de Lego Mindstorms zonder dat het bedrijf er zelf veel werk voor moest verzetten. Lego gebruikt hier de creativiteit van consumenten om het product beter te maken, kort gezegd worden de consumenten hier naast gebruikers (users) ook producenten (Tapscott, D., Williams, A., 2008). Bauwens en Lievens (2013) spreken in dit verband wel eens van produSers, zie ook ‘producer’.

Theoretische duiding

In het verleden maakten organisaties gebruik van strikte hiërarchische lijnen en een autoritaire werkomgeving. Iedereen was wel ondergeschikt aan iemand anders: werknemers tegenover managers, marketeers tegenover consumenten, bedrijven tegenover de gemeenschap, etc. De meeste mensen zaten vast in organisatorische bureaucratieën waar ze moesten doen wat de baas hun opdroeg. Met de opkomst van web 2.0 veranderde dit. Web 2.0 is de evolutie van het internet naar een interactief medium waar iedereen informatie kon uploaden en dus niet enkel nog downloaden (Wikipedia, 2014). Met web 2.0 beslissen de internetgebruikers mee over de inhoud die op het internet komt. Vanuit deze evolutie is Wikinomics gegroeid.

Miljoenen mensen maken op dit moment gebruik van blog's, wiki's, peer-to-peer netwerken en chatrooms om hun mening, ideeën en informatie te delen met andere mensen. Maar ook de werknemers maken hier gebruik van. Werknemers overschrijden de organisatiegrenzen bij het maken van hun eigen 'wikiworkplace', ze maken een wiki aan om met collega's beter samen te werken. Bedrijven zien in dat de consument steeds een groter onderdeel is bij het ontwikkelen van producten en diensten. Ze zijn niet meer alleen de mensen die het eindproduct gebruiken, maar ook de mensen die het eindproduct mee helpen creëren.

De grootste drijfveer voor bedrijven is het genereren van winst. De mensen die hier aan meewerken doen dit uit vrije wil en ontvangen hier geen vergoeding voor. Dus in feite worden deze mensen een soort arbeiders voor het bedrijf. Zeer goedkope arbeiders uiteraard. Het bedrijf gaat de commons waar rond gewerkt werd kapitaliseren en hier winst op proberen te maken. Dus bedrijven die werken volgens de principes van Wikinomics, halen hier enorm veel voordelen uit. We zien hier dus een soort verschuiving van kapitalisme naar cognitief kapitalisme. Een belangrijk verschil hier met het klassiek kapitalisme: kennis is vaak in overvloed aanwezig. Dat is anders met grondstoffen of andere ertsen, deze zijn uitputtend en hier kan je geen gebruik van blijven maken. Van kennis wel. Het blijft wel een kapitalistisch systeem omdat er een verschil is tussen degene die de gebruikswaarde creëren en wie de ruilwaarde krijgt. Deze bedrijven die werken met zulke peer-to-peer netwerken hebben waarde omdat de mensen mee helpen aan hun project of hun ideeën. Het is natuurlijk zo dat ook al creëren deze mensen de waarde, ze daar geen opbrengst voor krijgen. Die gaat naar de eigenaars en aandeelhouders. We zouden binnen dit cognitief kapitalisme dus kunnen spreken van een soort uitbuiting, namelijk de eigenaars van die bedrijven die buitenstaanders nodig hebben om waarde te creëren, maar deze meerwaarde niet toekennen aan degenen die haar produceerden.

Het gebruik van Wikinomics is interessant voor bedrijven en organisaties. Een groep mensen weet meer dan één persoon. Het kan interessant zijn op verschillende gebieden. Voor commerciële bedrijven kan het een hulpmiddel zijn om erachter te komen wat de behoeften van de consumenten zijn. Maar het wordt vooral gebruikt om informatie met elkaar te delen en te discussiëren.

De heren Don Tapscott & Anthony D. Williams (2008) schreven het boek 'Wikinomics: How mass collaboration changes everything'. In dit boek beschrijven ze de rode draad van Wikinomics die bestaat uit openheid en geen hiërarchie binnen het bedrijf. Ze geven vier richtlijnen mee waaraan bedrijven zich moeten houden om een succes te maken van het gebruik van Wikinomics:

- Openheid: zowel intern (richting eigen medewerkers) als extern (richting klanten, leden, partners, leveranciers, aandeelhouders), transparant zijn.

- Peering: Een nieuwe vorm van horizontale organisatie, waarbij individuen als gelijken met elkaar samenwerken om nieuwe producten, diensten, informatie, ideeën, kennis, etc. te creëren.

- Delen: Het delen van kennis (zowel intern als extern), inclusief het delen van intellectueel eigendom.

- Opereren op globale schaal: Het wereldwijde speelveld waar organisaties vandaag de dag mee te maken hebben en moeten benutten om te kunnen overleven.

Ook is de wijze van leren dankzij Wikinomics radicaal veranderd doordat miljoenen mensen met leerstof kunnen bezig zijn via peer-to-peer netwerken. Nu al kunnen wij gebruikmaken van 'OpenCourseWare' van MIT, of kunnen wij versneld leren door de inspirerende ideeën van toonaangevende experts op YouTube of Google Video tot ons te nemen. 'OpenCourseWare' is een site waar alle cursussen in de hele wereld kunnen worden geüpload en deze cursussen kunnen dan door iedereen gevolgd worden. Deze nieuwe soort van leren zal enkel maar uitbreiden en nog vaker voorkomen in de toekomst (Van der Loo, 2007).

En tenslotte wordt voor zowel professionals als managers Wikinomics steeds belangrijker. Zij zullen zich steeds meer moeten richten op het mogelijk maken van kennisaccumulatie op mondiale schaal. Zij hoeven niet meer alles te weten of te kunnen, maar zij moeten wel in staat zijn om de juiste kennisstromen met elkaar te verbinden en om mensen te inspireren hun denkkracht voor het betreffende bedrijf in te zetten. Ze moeten dus beseffen dat zij ook nog van andere mensen kunnen leren en dat massa samenwerking vaak betere resultaten oplevert dan individueel werk (Van der Loo, 2007).

Externe links

Voor meer informatie over Wikinomics, zie http://webstrategie.wikifoundry.com/page/Wikinomics.

Voor een filmpje over Wikinomics, zie http://www.youtube.com/watch?v=j_AjdFJk938.

Lay's is één van de bedrijven die het concept Wikinomics heeft toegepast. Men vroeg de klanten om een nieuwe smaak te bedenken, uiteraard met als doel winst te maken. Voor meer informatie hierover, zie http://www.lays.be/nl/maakjesmaak/.

Het laatste hoofdstuk van het boek 'wikinomics' is door de auteurs open gelaten. Dit is bewust gedaan met als doel om de lezers de kans te gunnen hun gedachten of ervaringen rond dit boek te laten meedelen. Dit kunnen ze doen op volgende website: http://www.macrowikinomics.com/

Een zeer interessant interview over het boek 'Wikinomics' dat binnen het bedrijf Google werd afgenomen met Don Tapscott, een van de auteurs van het boek 'Wikinomics'. https://www.youtube.com/watch?v=zF0k6dEm0zQ

Referenties

Bauwens, M. (2013). De wereld redden. Antwerpen, België: Houtekiet.

Tapscott, D., Williams, A., (2008). Wikinomics: How mass collaboration changes everything. Croydon:CPI Bookmarque.

van der Loo, H. (2007). Managementboek recensies. Geraadpleegd op 28 oktober 2014. https://www.managementboek.nl/boek/9789047000563/wikinomics-don-tapscott#recensies

Wikifoundry. (2010). Wikinomics. Geraadpleegd op 29 oktober 2014. http://webstrategie.wikifoundry.com/page/Wikinomics

Wikipedia. (2014). Web 2.0. Geraadpleegd op 29 oktober 2014. http://nl.wikipedia.org/wiki/Web_2.0