Vrij leren/Inleiding: verschil tussen versies

''"I refuse to be educated" - [[w:Jaggi_Vasudev|Jaggi Vasudev]]''

 

Vrijheid is de basis voor geluk. Wat is vrijheid? Wat kun je doen om meer vrijheid te krijgen? Zijn er net als voor een [[w:Drie_Juwelen_(boeddhisme)|boeddhist]] in het leren juwelen voor handen die leiden tot meer vrijheden? Dat is waar dit boek over gaat. En dan niet voorschrijvend, want dat zou niet vrij zijn, maar uitnodigend om zelf een [[Onbewust leren|onbewuste gevoeligheid te ontwikkelen]] (intuïtie) om moeiteloos vrij te handelen in bepaalde situaties - zie de grondstelling [[w:Wu_wei|Wu wei]] in het [[w:Taoïsme|taoïsme]]) - Met moeiteloos wordt bedoeld dat je niet hoeft te aarzelen om te besluiten, niet hoeft te kiezen, maar vrij je gevoel kan volgen; "vrijheid is de toestand waarin je niet hoeft te kiezen" ([[w:Jiddu_Krishnamurti|Jiddu Krishnamurti]]). Dit is overigens wat we meestal ook doen (zie [[onbewust leren]]); we volgen ons hart waarna het hoofd dit achteraf uitlegt als een bewuste keuze. Een vrije geest is eentje die alleen kan staan zonder invloed van anderen en daardoor creatief kan zijn, anders kan denken, nieuwe ideeën scheppen of productief kan leren.

 

Absolute vrijheid lijkt niet mogelijk te zijn in de wereld in de betekenis van doen waar je zin in hebt of gebeuren wat jij wilt dat gebeurt. Jouw vrijheid zal altijd de vrijheid van een ander beperken. Je bent ook niet vrij over waar je lichaam wel of niet mee komt. Hetzelfde geldt voor je geest. Het besef van dat je in het leven gevangen bent, kan je doen concluderen dat je niet vrij kunt zijn en worden. Behalve als je je niet met je geest of lichaam identificeert. De waarnemer van dat je lichaam en geest in een cel zitten, staat buiten die cel. Het omarmen van de onzekerheid, kwetsbaarheid en onbestendigheid die het leven biedt, geeft juist vrijheid, want alles is mogelijk als we ons er niet tegen verzetten en het leven zelfs wensen zoals het komt in lijn met de [[w:Stoa|stoïcijnse filosofie]].

 

Vrijheid is hedendaags een belangrijk thema want het leven van kinderen en jongeren is echter steeds minder vrij geworden.<ref>Moss, S. (2012) ''Natural Childhood Report.'' National Trust.</ref> Vrij in de zin dat ze veel minder dan bijvoorbeeld in de jaren zestig zelf bedenken en bepalen waar ze hun tijd aan besteden ([[w:Locus_of_control|"internal locus of control"]]).<ref>Gary, P. (2011) ''The Decline of Play and the Rise of Psychopathology in Children and Adolescents.'' American Journal of Play. Vol 23. Issue 4.</ref> Dat komt niet alleen door ouders aangereikte activiteiten als muziek, sport, huiswerkbegeleiding en de toename in tijd die ze met hun kinderen besteden<ref>Freek Bucx (mei 2011). ''Gezinsrapport 2011. Een portret van het gezinsleven in Nederland.'' Sociaal en Cultureel Planbureau. Den Haag</ref>, maar ook door scholen waar kinderen meer tijd op verblijven en thuis veel meer tijd aan huiswerk moeten besteden. <ref>Sandra L. Hofferth, John F. Sandberg, ''Changes in American children's time, 1981–1997'', Advances in Life Course Research, Volume 6, 2001, Pages 193-229, ISSN 1040-2608, {{ISBN|9780762307760}}</ref> En dat terwijl kinderen gedurende de grootste deel van onze geschiedenis heel vrij werden gelaten in hun ontwikkeling.<ref>Gray, Peter. (2009). Play as a foundation for hunter-gatherer social existence. American Journal of Play. 1. 476-522.</ref> Daarnaast scoren Nederlandse kinderen volgens de [[w:Organisatie_voor_Economische_Samenwerking_en_Ontwikkeling|OESO]] wereldwijd gezien heel slecht als het gaat om intrinsieke motivatie door de dictatuur van toetsen en rapportages.<ref>Frank Huiskamp (16 april 2014). ''Rapport: Nederlandse leerlingen zijn niet gemotiveerd.'' NRC Handelsblad.</ref> Meer vrijheid in het leren kan de motivatie en creativiteit terugbrengen en onze grote natuurlijke behoefte − de Homo Ludens oftewel de spelende mens noemde de historicus [[w:Johan_Huizinga|Johan Huizinga]] ons daarom − aan vrij te [[Speels leren|spelen]] bevredigen.<ref>Johan Huizinga (1938). ''Homo Ludens. Proeve eener bepaling van het spel-element der cultuur.''</ref>

 

In vrij leren heeft als kernwaarde dat de waardevolste waarheid voor de lerende intern ligt en niet te achterhalen is wanneer er beperkingen worden opgelegd van buitenaf. Het ter discussie stellen van geloof of theorie door de lerende is daarbij cruciaal om zo aan eigen waarheidsvinding te doen. De autoriteit ligt in het vrij leren dus bij de lerende zelf of die lerende kiest vanuit eigen overweging zijn (tijdelijke) autoriteit. Het gaat bij vrij leren niet om concluderen - dat beperkt de vrijheid en flexibiliteit van de geest - maar om het verwerven van inzicht. De waarde van vrij leren wordt niet bepaald door de onderwijsgevende, maar in hoe goed de lerende zijn onderwijs kan "nemen"; een onderwijsnemende wordt.