Trotski voor beginners/Wie was Leon Trotski
De beste manier om te beginnen met de ideeën van een politicus uit te leggen, is natuurlijk een beknopte biografie. Zo kom je onder andere te weten waar die politicus zijn ideeën heeft opgedaan. Hier volgt een korte biografie van Trotski.
Leon Trotski werd in 1879 in de Oekraïne geboren, in het Joodse gezin Bernstein. Na een relatief onbezorgde jeugd sloot hij zich op zijn zeventiende aan bij de Russische sociaal-democratische partij. Sociaal-democratie was toen hetzelfde als het socialisme. Trotski werd twee jaar later gearresteerd na zijn eerste revolutionaire activiteiten, want de staatscontrole was streng. De laatste tsaar, Nicolaas II, regeerde toen nog en hij merkte dat zijn macht begon te wankelen. Reden genoeg voor hem om met strakke hand te regeren. De jonge Trotski zat ondertussen nog in de cel. Na enige maanden van eenzame opsluiting werd hij verbannen naar Siberië, een populaire straf voor die tijd. Hier wist hij echter te ontsnappen, en hij vluchtte via Zürich en Parijs naar Londen, waar Lenin op dat moment verbleef.
Lenin was vaak in het buitenland te vinden omdat de situatie in Rusland meestal niet veilig voor hem was, als leider van de communistische beweging. Trotski trok enige tijd bij hem in. Na enkele opdrachten in Frankrijk en België, vertrok hij terug naar Rusland. Het was ondertussen 1903 en het tweede congres van de Russische SDAP vond plaats. Tijdens dit congres splitste de partij zich op in een gematigde minderheid (mensjewieken) en een radicale meerderheid (bolsjewieken). Trotski sloot zich tijdens het congres aan bij de mensjewieken. Deze beslissing zou hij later betreuren, omdat hij hierdoor vijftien jaar van Lenin zou worden gescheiden, die inmiddels leider van de bolsjewieken was. Omdat ook de mensjewieken verdeeld raakten, verliet Trotski hen in 1905. Tot 1917 bleef hij onafhankelijk sociaal-democraat, zoals hij het zelf omschreef. In 1905 vond de eerste grote revolutie plaats in Rusland, die onder andere werd veroorzaakt door de onvrede over de verloren oorlog tegen Japan. Trotski nam tijdens de revolutie de leiding van de eerste sovjet op zich, georganiseerd in de vorm van een partijloze arbeidersvertegenwoordiging in Sint-Petersburg. In eerste instantie verliep dit succesvol, tot de leninisten zich tegen de sovjet keerden vanwege het partijloze element, dat zij vreesden. Verder was deze revolutie ook geen succes voor de leninisten, omdat Lenin te laat naar Rusland terugkeerde, waardoor zij zich onvoldoende konden ontplooien. Trotski werd na de revolutie opnieuw opgepakt en verbannen. Wederom wist hij te ontsnappen, ditmaal via Frankrijk en Spanje naar de VS. Het enige resultaat dat de revolutie had voortgebracht was de oprichting van een parlement, de 'Doema', die overigens nog steeds bestaat. In 1905 had de Doema echter aanzienlijk minder macht. De tsaar bleek een slechts een uit schijn bestaande concessie te hebben gedaan.
In 1917 keerde Trotski definitief terug naar Rusland, waar de situatie steeds meer gespannen raakte. Hij sloot zich aan bij de bolsjewisten in Sint-Petersburg, dat ondertussen Petrograd was gedoopt vanwege het te Duits klinken van de voormalige naam (Rusland was in oorlog met Duitsland op dat moment). Het is Trotski vaak verweten dat hij zich pas bij de bolsjewieken aansloot toen zij aan de winnende hand waren. Lenin kon hem echter vergeven en benoemde hem na de geslaagde Oktoberrevolutie tot volkscommissaris voor Buitenlandse Zaken. Hoofdzaak was allereerst dat er vrede werd gesloten met het (nog wel) keizerlijke Duitsland. Door verdeeldheid en strubbelingen in de sovjetregering (sommigen hoopten dat de rode revolutie in Duitsland zou doorzetten waardoor Duitsland uiteindelijk een bondgenoot zou worden) werd het verdrag van Brest-Litovsk later getekend dan gepland, waardoor het er uiteindelijk erg ongunstig uitzag voor Rusland, Trotski werd dat door velen, onterecht, kwalijk genomen, maar Lenin behield zijn vertrouwen in hem.
In de op de Revolutie volgende burgeroorlog werd Trotski benoemd tot chef van het Rode Leger. Hij ontwikkelde het leger tot een sterke en samenhangende strijdmacht, waardoor de oppositie uiteindelijk werd verslagen. Een beruchte actie onder Trotski’s bevel was zijn optreden tegen de "contrarevolutionaire" matrozen op de marinebasis van Kronstadt. Hun opstand werd op onnodig bloedige wijze onderdrukt, wat Trotski vaak is verweten. Hij probeerde dit te rechtvaardigen door het argument aan te voeren, dat een revolutie zich mag verdedigen tegen contrarevolutionair geweld. Tijdens deze burgeroorlog werd de tsaar uiteindelijk samen met zijn gezin vermoord, onder andere om de oppositie (de Witten) met veel monarchisten, te demoraliseren. De burgeroorlog was het begin van veel wrijving tussen Trotski en Stalin, de latere dictator, die aan een opmars naar de top van de Sovjet-Unie bezig was. Lenin nam het meestal voor hem op, omdat hij Stalin moreel inferieur vond.
Toen de burgeroorlog op zijn einde liep, raakte Lenin zieker en zieker. Na enkele hersenbloedingen overleed hij in 1924. Nog voor zijn dood begon Lenin Stalin te wantrouwen, te laat, want direct na zijn dood was Stalin niet meer te stoppen op zijn weg naar dictatorschap. Trotski, die nog steeds legerleider was, verloor steeds meer macht binnen de partij, tot hij in 1927 werd geroyeerd. In 1929 werd hij verbannen, eerst naar Siberië, later naar het buitenland. Trotski belandde via Parijs, waar hij de Vierde Internationale oprichtte, in Mexico. Hier heeft hij veel boeken en artikelen geschreven, totdat hij in 1940 door een geheim agent van Stalin, Rámon Mercader, werd vermoord. Trotski ligt begraven bij zijn voormalige huis.
Eind 2005 kwam de dochter van de toenmalige Mexicaanse politiechef, op het lokale politiebureau opdagen met een ijspriem met bloedvlekken, die zo’n 65 jaar eerder was ontvreemd. De kleinzoon van Trotski heeft aangeboden zijn DNA te vergelijken met dat op de ijspriem.