Wikijunior:Zonnestelsel/Kometen

Komeet Ikeya-Zhang

Het zonnestelsel Ons zonnestelsel (overzicht) Sterren - Zon Planeten en hun manen Mercurius - Venus Aarde - (Maan) Mars - Jupiter Saturnus - Uranus Neptunus - Samenvatting Dwergplaneten en hun manen Ceres - Pluto - Haumea Makemake - Eris Andere hemellichamen Kometen - Planetoïdengordel Meteoroïde Het grote onbekende

Kometen behoren tot de oudste objecten in het zonnestelsel. Sinds hun ontstaan, miljarden jaren her, bleven ze nagenoeg onveranderd.

Het proto-zonnestelsel was een immense, afgeplatte wolk die langzaam ronddraaide. Geleidelijk ontstond in zijn midden de zon en verdichten de buitenste lagen zich tot planeten. De kometen vlogen in deze wolk rond. Naarmate Jupiter en de andere reuzenplaneten aangroeiden, zwiepte hun zwaartekracht veel van deze kometen in een veel grotere baan, de Oort-wolk, ver achter Pluto. Andere kometen overleefden in de Kuiper-gordel, net achter Pluto en sterker aan het vlak van het zonnestelsel gebonden.

De Oort-wolk staat wel een lichtjaar van de zon verwijderd en bevat miljarden kometen, waarvan het ijs voor altijd bevroren blijft, tenzij ze opgeschrikt worden door de aantrekkingskracht van passerende sterren of de verplaatsing van het zonnestelsel door de interstellaire ruimte. Een komeet kan dan uit de wolk uittreden en het zonnestelsel voorgoed verlaten of in een andere baan komen die hem richting zon voert. Na 4.5 miljard jaar in de interstellaire koelkast begint de komeet bij het naderen van de zon te sublimeren (gas af te geven).

Wat is een komeet

Stelt u zich een sneeuwbal van een paar kilometer voor, hier en daar gevuld met brokken steen en modder. Een komeet op grote afstand van de zon is niet veel anders dan dat. Het binnenste van de sneeuwbal bevat bevroren water, cyaan en andere elementen. Daarnaast bevat het CHON- deeltjes (een gangbare afkorting voor de organische moleculen koolstof, waterstof, zuurstof en stikstof). Als de sneeuwbal (de kern) de zon nadert, begint zijn ijs te sublimeren. Met het gas komt daarbij ook stof vrij. Dit materiaal vormt een grote kop (coma) rond de nucleus en daarnaast een staart, die de komeet achter zich aantrekt. De coma van een grote komeet kan wel een doorsnee van duizenden kilometers hebben, terwijl de staart wel een lengte van tientallen miljoenen kilometers kan bereiken. Een actieve komeet verliest op zijn tocht langs de zon waarschijnlijk maar een laagje van luttele meters. Ook lijkt hij te verschroeien, hij beschikt over voldoende ijs en stof om honderden omlopen rond de zon te voltooien.

Staarten

Er zijn twee types staarten:

• Geïoniseerd gas vormt een gas staart, die een enigszins blauwe kleur heeft.
• Het andere type is de stofstaart, die een gelige kleur heeft. Hij raakt onder druk van het zonlicht gekromd.

De gasstaart reageert op de geladen deeltjes in de zonnewind en wordt in een rechte lijn van de zon weggedrukt. Dit betekent dat beide staarten achter de komeet hangen als deze de zon nadert, maar dat ze hem vooruit gaan als hij zich van de zon weg beweegt. Naast de staarten kan de komeet ook nog kleine stralen stof en gas produceren. Deze erupties doen zich voor als de kern roteert en gevoelige delen snel verhit raken wanneer de zon erboven opkomt. Gezien door een telescoop bieden ze een spectaculaire aanblik.

Bronnen