Wikijunior:Zonnestelsel/Neptunus
 | |||
|
Neptunus is vanaf de zon gezien de achtste planeet van ons zonnestelsel, en daarmee de verst van de zon verwijderde planeet in ons zonnestelsel. De planeet is vernoemd naar de Romeinse god van de zee (in het Grieks heet deze god Poseidon).
Om hem als blauw schijfje te kunnen zien is een redelijk grote telescoop vereist. Met een telescoop was Neptunus tot 2012 in het sterrenbeeld Steenbok (Capricornus) zichtbaar als een blauwgroene schijf die veel gelijkenis met Uranus vertoont.
Eigenschappen
bewerken
Deze planeet heeft een diameter van 49.528 km. Hij staat bijna 4,5 miljard kilometer van de zon verwijderd en heeft 13 manen.
Hoe ziet Neptunus eruit?
bewerkenNeptunus is blauw van kleur.
Samenstelling
bewerkenDe opbouw van de ijsreus Neptunus vertoont veel overeenkomsten met die van Uranus. De kern bestaat uit (gesmolten) metaal – vermoedelijk nikkelijzer – en rots. Daaromheen bevindt zich een mantel van gesteente, water, ammoniak en methaan. Naar buiten toe wordt de mantel steeds vloeibaarder en gaat uiteindelijk geleidelijk over in de atmosfeer.
Atmosfeer
bewerkenNeptunus heeft een erg dichte atmosfeer die vooral bestaat uit:
- 80% Waterstof (H2)
- 19% Helium (He)
- 1,5% Methaan (CH4)
Wat voor manen heeft Neptunus?
bewerkenManen en ringen rondom Neptunus
bewerkenDe eerste vermoedens van (incomplete) ringen rondom Neptunus ontstonden halverweeg de jaren '80. Deze vermoedens werden in 1989 door de Voyager 2 bevestigd. De buitenste Adams ring bestaat uit drie afzonderlijke bogen die de namen Liberty, Equality en Fraternity dragen. Onder invloed van de maan Galatea groeien deze bogen niet uit tot volledige ringen. Met de Voyager zijn ook dichter bij de planeet nog enkele ringen ontdekt. Al deze ringen zijn erg smal en vermoedelijk ontstaan na het inslaan van meteorieten op de manen. Er zijn in 2004 een vijftal ringen bekend die zich bevinden op afstanden tussen 41.900 en 62.900 km van het centrum van de planeet.
De langst bekende en tevens de grootste maan van Neptunus is Triton, waarvan het bestaan al een maand na de ontdekking van de planeet (1846) werd bevestigd. Pas in 1949 werd door Gerard Kuiper de tweede maan Nereïde ontdekt. In totaal zijn er 13 manen rondom Neptunus bekend (2004). de planeet draait in 160 jaar een keer om de zon.
Hoe lang duurt een dag op Neptunus?
bewerkenEen dag op Neptunus duurt minder lang dan op de Aarde. Al na 16 uur en 6,5 min is een dag voorbij en komt de zon weer op.
Een jaar duurt echter wel veel langer op Neptunus. Het duurt zo'n 164,89 aardjaren alvorens Neptunus één baantje rond de zon heeft gedraaid. Een Neptunusjaar duurt dus 164,89 aardjaren.
Hoe warm of koud is het er?
bewerkenAangezien Neptunus van alle planeten het verste van de zon staat, is het er een behoorlijk stuk kouder dan op aarde. De gemiddelde temperatuur ligt rond -220°C. Alles is er bijgevolg ijskoud.
Wie heeft Neptunus ontdekt?
bewerkenDe eerste waarneming van Neptunus werd in januari 1613 verricht door Galileo Galilei, toen de planeet vlak naast Jupiter verscheen. Maar omdat hij ervan uitging dat het een ster betrof, staat de ontdekking niet op zijn naam. In 1821 publiceerde Alexis Bouvard tabellen over de baan van Uranus, waarbij hij afwijkingen opmerkte die alleen door een andere planeet veroorzaakt konden worden. In 1843 berekenden John Couch Adams en Urbain Le Verrier onafhankelijk van elkaar de baan die deze hypothetische planeet zou beschrijven, maar deze werd door George Airy als onmogelijk afgedaan. In de zomer van 1846 begon James Challis aarzelend een nieuwe zoektocht naar de onbekende planeet. Het was echter Heinrich d'Arrest die de planeet op 23 september 1846 voor het eerst waarnam, slechts 1° vanaf de plaats waar Adams en Verrier hem hadden voorspeld. Later realiseerde Challis zich dat hij in augustus de planeet al twee keer had waargenomen, zonder haar als de toen nog onbekende planeet te identificeren.
Op grotere hoogten bestaat de atmosfeer van Neptunus vrijwel volledig uit de twee elementen waterstof en helium. Lager wordt er ook methaan, ammoniak en water aangetroffen. De relatief hoge concentratie methaan in de lagere atmosfeer veroorzaak de voor Neptunus karakteristieke blauwe kleur. In tegenstelling tot de atmosfeer van Uranus, komen er op Neptunus wel grote wolkenformaties voor. Tot 1994 kwam er een grote donkere vlek voor die vergelijkbaar is met de Grote Rode Vlek op Jupiter, maar later is die verdwenen en verscheen er een nieuwe. Met behulp van de Hubble ruimtetelescoop zijn in de atmosfeer van Neptunus de hoogste windsnelheden van het zonnestelsel gemeten, die rond de evenaar kunnen oplopen tot 2000 km/u. Vermoedelijk worden deze stormen veroorzaakt door de warmte-uitstraling van de planeet.
* Bevestiging en naamgeving verwacht.
** Neptunus roteert, van zijn noordpool af gezien, tegen de wijzers van de klok in. Ook de meeste manen bewegen "linksom". Een negatieve omlooptijd geeft een rotatie aan die hieraan tegengesteld is ("rechtsom").
Sommige asteroïden hebben dezelfde naam als de manen van Neptunus: 74 Galatea, 1162 Larissa. Triton had geen officiële naam tot de 20ste eeuw. De naam was in 1880 gesuggereerd door Camille Flammarion, maar werd niet algemeen gebruikt tot de late jaren 1930. Triton was gekend als "de satelliet van Neptunus", de tweede satelliet werd immers pas in 1949 ontdekt.
Verkenning
bewerken
Tot en met 2004 is er slecht één ruimtesonde in de buurt van Neptunus geweest. De in 1977 gelanceerde Voyager 2 passeerde de planeet in augustus 1989. Tijdens deze missie heeft de sonde foto's van de planeet en de ringen naar de Aarde gestuurd en heeft vervolgens het zonnestelsel verlaten.
Externe links
bewerken
