Nieuwgrieks/Tegenwoordige tijd

De tegenwoordige tijd (ο ενεστώτας) is de enige tijd die tot twee aspecten behoort: het onvoltooide aspect en het momentane aspect. Daarom wordt er dus voor handelingen die zich in het heden afspelen nooit een tweede of derde stam gebruikt.

De vorming van deze tijd vertoont geen echte onregelmatigheden (behalve bij είμαι "zijn"), we moeten enkel opletten voor de indeling van de werkwoorden in de twee vervoegingen en daarbinnen telkens de twee groepen.

De eerste vervoeging

Deze werkwoorden worden gekenmerkt doordat het accent op de eerste stam ligt. Ze eindigen dus op -ω.

De basisuitgangen van de tegenwoordige tijd zijn:

	Actief	Medio-passief
1ste pers. Enk.	-ω	-oμαι
2de pers. Enk.	-εις	-εσαι
3de pers. Enk.	-ει	-εται

1ste pers. Mv.	-ουμε	-όμαστε
2de pers. Mv.	-ετε	-εστε
3de pers. Mv.	-ουν	-ονται

Deze gebruiken we voor beide groepen.

Eerste vervoeging, groep A

In deze groep voegen we de basisuitgangen toe aan de eerste stam, het accent staat op de laatste lettergreep van de stam (behalve in de 1ste persoon meervoud van het medio-passief):

**δένω vastbinden**
	Actief	Vertaling	Medio-passief	Vertaling
1ste pers. Enk.	δένω	ik bind vast	δένομαι	ik word vastgebonden
2de pers. Enk.	δένεις	jij bindt vast	δένεσαι	jij wordt vastgebonden
3de pers. Enk.	δένει	hij/zij/het bindt vast	δένεται	hij/zij/het wordt vastgebonden

1ste pers. Mv.	δένουμε	wij binden vast	δενόμαστε	wij worden vastgebonden
2de pers. Mv.	δένετε	jullie binden vast	δένεστε	jullie worden vastgebonden
3de pers. Mv.	δένουν	zij binden vast	δένονται	zij worden vastgebonden

Opmerkingen:

De basisvorm van het werkwoord die je in het woordenboek staat, is de eerste persoon enkelvoud van de tegenwoordige tijd.
De medio-passieve werkwoorden worden in deze tabel door een passieve vertaling weergegeven; de vertaling kan natuurlijk ook mediaal zijn: ik bind mijzelf vast, jij bindt jezelf vast, hij bindt zichzelf vast, ...
In de actieve eerste persoon meervoud vinden we ook vaak de uitgang -ομε.

Eerste vervoeging, groep B

Deze werkwoorden noemen we ook de samengetrokken werkwoorden omdat de stam eindigt op een -γ die in het actief wegvalt en daardoor de basisuitgangen tot een verkorte vorm laat samentrekken:

**τρώω eten**
	Actief	Vertaling	Medio-passief	Vertaling
1ste pers. Enk.	τρώω	ik eet	τρώγομαι	ik word opgegeten
2de pers. Enk.	τρως	jij eet	τρώγεσαι	jij wordt opgegeten
3de pers. Enk.	τρώει	hij/zij/het eet	τρώγεται	hij/zij/het wordt opgegeten

1ste pers. Mv.	τρώμε	wij eten	τρωγόμαστε	wij worden opgegeten
2de pers. Mv.	τρώτε	jullie eten	τρώγεστε	jullie worden opgegeten
3de pers. Mv.	τρώνε	zij eten	τρώγονται	zij worden opgegeten

Er zijn slechts acht werkwoorden die tot deze groep behoren:

ακούω "horen"

τρώω "eten"

λέω "zeggen"

κλαίω "huilen"

καίω "branden"

φταίω "schuld hebben"

πάω "gaan"

φυλάω "bewaken"

Bovendien kan het werkwoord σκάω/σκάζω "barsten" zowel volgens vervoeging 1B als 1A vervoegd worden.

De tweede vervoeging

Van deze werkwoorden eindigt de woordenboekvorm op -άω (groep A) of -ώ (groep B).

Tweede vervoeging, groep A

Deze groep heeft volgende basisuitgangen in de tegenwoordige tijd. In het actief zijn er in de eerste en derde persoon telkens twee vormen. Tegenwoordig winnen de uitgangen van de eerste kolom steeds meer aan belang en beginnen die van de tweede kolom langzaamaan te verdwijnen.

	Actief	Actief	Medio-passief
1ste pers. Enk.	-άω	-ώ	-ιέμαι
2de pers. Enk.	-άς		-ιέσαι
3de pers. Enk.	-άει	-ά	-ιέται

1ste pers. Mv.	-άμε	-ούμε	-ιόμαστε
2de pers. Mv.	-άτε		-ιέστε
3de pers. Mv.	-άν(ε)	-ούν	-ούνται

Opmerkingen:

In groep A blijft het accent in deze tijd steeds op de uitgang.
In de derde persoon meervoud actief is de eind-ε facultatief.
Soms vinden we in de derde persoon meervoud van het medio-passief ook de uitgang -ιούνταν.
Omdat in de eerste persoon enkelvoud ook -ώ als uitgang toegestaan is, vind je in sommige woordenboeken deze vorm als basisvorm. In dat geval moet er op een andere manier aangegeven worden of het werkwoord tot groep A of B behoort.
Het werkwoord δρω "afwerken" heeft een stam die uit slechts medeklinkers bestaat (δρ-), daarom is er in een aantal personen geen accent nodig: δρω, δρας, δρα, δρούμε, δράτε, δρουν.

Op een voorbeeld geeft dit:

**φιλάω zoenen**
	Actief	Vertaling	Medio-passief	Vertaling
1ste pers. Enk.	φιλάω / φιλώ	ik zoen	φιλιέμαι	ik word gezoend
2de pers. Enk.	φιλάς	jij zoent	φιλιέσαι	jij wordt gezoend
3de pers. Enk.	φιλάει / φιλά	hij/zij/het zoent	φιλιέται	hij/zij/het wordt gezoend

1ste pers. Mv.	φιλάμε / φιλούμε	wij zoenen	φιλιόμαστε	wij worden gezoend
2de pers. Mv.	φιλάτε	jullie zoenen	φιλιέστε	jullie worden gezoend
3de pers. Mv.	φιλάν(ε) / φιλούν	zij zoenen	φιλιούνται	zij worden gezoend

Tweede vervoeging, groep B

Deze groep werkwoorden heeft enkel de uitgang -ώ in de eerste persoon enkelvoud, de uitgangen in het actief zijn de geaccentueerde versies van de basisuitgangen van de eerste vervoeging:

**λαλώ fluiten**
	Actief	Vertaling
1ste pers. Enk.	λαλώ	ik fluit
2de pers. Enk.	λαλείς	jij fluit
3de pers. Enk.	λαλεί	hij/zij/het fluit

1ste pers. Mv.	λαλούμε	wij fluiten
2de pers. Mv.	λαλείτε	jullie fluiten
3de pers. Mv.	λαλούν	zij fluiten

Opmerking:

Het werkwoord ζω "leven" heeft een stam die uit slechts één letter bestaat (ζ-), daarom is er in een aantal personen geen accent nodig: ζω, ζεις, ζει, ζούμε, ζείτε, ζουν.

In het medio-passief zijn er in deze groep 3 verschillende reeksen uitgangen; de eerste reeks wordt enkel gebruikt bij transitieve werkwoorden.

**Medio-passieve uitgangen**
	Reeks 1	Reeks 2	Reeks 3
1ste pers. Enk.	-oύμαι	-άμαι / -oύμαι	-ώμαι
2de pers. Enk.	-είσαι	-άσαι
3de pers. Enk.	-είται	-άται

1ste pers. Mv.	-ούμαστε	-ούμαστε	-ώμαστε
2de pers. Mv.	-είστε	-άστε
3de pers. Mv.	-ούνται	-ούνται	-ώνται

Een voorbeeld van de eerste reeks vinden we bij het transitieve werkwoord μισώ "haten":

	Medio-passief	Vertaling
1ste pers. Enk.	μισούμαι	ik wordt gehaat / haat mijzelf
2de pers. Enk.	μισείσαι	jij wordt gehaat / haat jezelf
3de pers. Enk.	μισείται	hij/zij/het wordt gehaat / haat zichzelf

1ste pers. Mv.	μισούμαστε	wij worden gehaat / haten onszelf
2de pers. Mv.	μισείστε	jullie worden gehaat / haten jezelf
3de pers. Mv.	μισούνται	zij worden gehaat / haten zichzelf

Het overzicht van de werkwoorden die de uitgangen van reeks 2 en 3 krijgen, vind je op de pagina over de tweede vervoeging groep B.

Ook in de tweede vervoeging groep A zijn er een aantal werkwoorden die in het medio-passief de uitgang -ώμαι krijgen.

>> Nieuwgrieks >> Werkwoorden >> Tegenwoordige tijd