Onderwijstechnologie/ICT en 'doven en slechthorenden'

Doofheid is het niet of zeer slecht in staat zijn om te horen. Voor deze mensen was de komst van de ICT opmerkelijk. Al deze technologie zorgde ervoor dat deze mensen een beter leven konden leiden.

WereldDovenDag (WDD)

Werelddovendag is, zoals de naam al doet vermoeden, een wereldwijd evenement. Op diverse plaatsen in de wereld wordt dit evenement gelijktijdig gehouden. Werelddovendag wordt door de dovenwereld in Nederland en België gevierd op de vierde zaterdag van september. Werelddovendag werd in 1958 voor het eerst gelanceerd door de World Federation of the Deaf (WFD) onder de naam International Day of the Deaf. De maand is niet toevallig gekozen, de WFD wilde met deze dag namelijk ook vieren dat het in september 1951 was opgericht. In het verleden was het een evenement alleen voor doven en slechthorenden maar het huidige evenement is zowel bedoeld voor doven en slechthorende als voor wel horende mensen.

De doelstellingen van deze dag zijn:

• Meer bekendheid geven aan doofheid en gebarentaal.
• Opkomen voor de rechten en belangen van doven.
• Voorlichting aan doven via presentaties en infostands.
• Gelegenheid tot sociaal netwerken voor de dovengemeenschap

In de loop van de jaren groeide de dag uit naar een week. Werelddovendag wordt wereldwijd gevierd door de nationale dovenorganisaties. In sommige landen wordt het op afwijkende data georganiseerd. Bij de WFD valt werelddovendag op een zondag, Nederland en België kozen wellicht om praktische redenen voor de zaterdag.

Bronnen: Wikipedia: WDD Regioactueel.nl

Vinton Cerf

Vinton Gray Cerf, geboren op 23 juni 1943, is een Amerikaans internetontwerper en zakenman. Vint is behoorlijk slechthorend en zijn vrouw is doof. Hierdoor kon zij met niemand contact opnemen. Daarom besloot Vinton Cerf een nieuw communicatiemiddel te maken. Hij wordt de ‘vader van het internet’ genoemd omdat hij in de vroege jaren ’70 mede verantwoordelijk was voor de ontwikkeling van het TCP/IP protocol, de voorloper van het huidige internet. De term ‘internet’ werd in 1974 voor het eerst gebruikt in een document van Vinton Cerf en zijn manager, Kahn, over TCP.

Bronnen:

• Wikipedia: Vinton Cerf
• Deafness.com: People – Vinton Cerf
• Alatoerka.nl: Wie heeft het internet uitgevonden
• Wapedia.mobi: internet

Games voor mensen met een handicap

De game-industrie ontwikkelt zich razendsnel en de kloof tussen games voor mensen met een functiebeperking en reguliere games wordt met de dag groter. Daarom is het belangrijk dat gametoegankelijkheid nu serieuze aandacht krijgt. Voor computergebaseerde spellen zijn er drie soorten aanpakken om deze toegankelijkheid te maken. De eerste soort richt zich op het maken van speciale games voor specifieke doelgroepen. Een goed voorbeeld zijn zogenaamde 'audio games' voor blinden, die volledig bestaan uit geluid en geen beeld bevatten. Voorlopig zijn er nog geen games die specifiek voor doven als doelgroep zijn ontworpen.

De tweede aanpak richt zich op het (achteraf) toegankelijk maken van ontoegankelijke games door middel van patches en modificaties (zogenaamde MODs). Een dergelijke MOD is Agrip, een modificatie die een laag van toegankelijkheid toevoegt aan de beroemde videogame Quake. Ook werd recentelijk een MOD ontwikkeld waarmee een tekstuele beschrijving van auditieve informatie in Doom 3 wordt toegevoegd. MODs worden voornamelijk door hobbyisten en studenten gemaakt en worden vaak gratis ter download aangeboden. Toch zijn er ook commerciële voorbeelden. Zo ontwikkelden de makers van Railroad Tycoon 3 een patch waarmee kleurenblinde spelers de kleuren in het spel naar keuze kunnen instellen.

De derde soort richt zich op het implementeren van toegankelijkheid tijdens de ontwikkeling van de game. Voorbeelden zijn ondertiteling voor doven in Halflife 2 en Terraformers, een video game waarbij al vanaf het concept rekening is gehouden met toegankelijkheid voor spelers met een visuele beperking. Deze aanpak wordt helaas nog nauwelijks gebruikt. Gamedesigner Gabe Newell van ontwikkelingstudio Valve heeft voor het maken van Halflife 2 een focusgroep met dove personen opgericht. Op deze manier probeerde hij meer te leren over gebarentaal en hoe dit best in games kan worden toegepast. Volgens de focusgroep zijn de gezichtsuitdrukkingen die bij gebarentaal aan te pas komen zeer belangrijk.

http://www.doof.com is een site met gratis online spelletjes voor doven.

Bron: Richard van Tol & Sander Huiberts, Game toegankelijkheid

Ondertiteling

Eén van de belangrijkste redenen van ondertiteling is dat er een vreemde taal wordt gesproken. Om de conversatie begrijpelijk te maken, worden er dan ondertitels voorzien. Er zijn ook landen die gebruik maken van nasynchronisatie, waarbij de vertaling van de dialoog van de acteurs opnieuw wordt ingesproken. Dit wordt vaak toegepast bij anderstalige reproducties voor jonge kinderen.

Tegenwoordig zijn de meeste televisiefilms voorzien van ondertiteling. Nederlandse en Vlaamse reproducties worden onderling ook vaak ondertiteld. Maar dit is dan voornamelijk omdat de horende Nederlanders vaak moeite hebben met het verstaan van Vlaamse dialecten en omgekeerd. De film ‘Oorlogswinter’, geregisseerd door Martin Koolhoven, is hiervan een mooi voorbeeld. De distributeur Video Film Express bracht de DVD op 28 april 2009 met ondertitels uit. In Vlaanderen worden op de publieke zenders ook Nederlandstalige televisie - programma’s van ondertiteling voorzien via de teletekst - pagina 888.

Er zijn ook websites waar je allerhande ondertitelingen kan downloaden. Een voorbeeld hiervan is de site, http://www.nlondertiteling.com .

De meeste ondertitelingen zijn bij ons eigenlijk voorzien voor de horende. Gelukkig kunnen de doven en slechthorenden hier mee van profiteren waardoor zij ook de film/programma kunnen volgen.

Bronnen:

• Doof.nl: Oorlogswinter
• Wikipedia: ondertiteling

Interessante links:

• http://www.nlondertiteling.com/
• http://www.nlondertiteling.net/
• http://fevlado.be/themas/ondertiteling/overzicht.aspx
• http://doven.eigenstart.nl

Hulpmiddelen voor mensen met een auditieve handicap

Inleiding

Wanneer wij contact willen maken met de andere mensen, maken we geluid om aandacht te trekken. Indien we op deze manier willen communiceren met iemand die een auditieve handicap heeft, kan dit voor problemen zorgen. Hoe gaan we de aandacht trekken om iemand te kunnen aanspreken? Kan technologie een hulpmiddel zijn?

Mensen met een auditieve handicap hebben beperkingen bij het opnemen van informatie wanneer deze informatieoverdracht op een mondelinge wijze zal gebeuren. Er zijn heel wat hulpmiddelen die deze beperkingen kunnen reduceren tot een minimum.

Hulpmiddelen

Een veel gebruikte techniek om de aandacht te wekken bij doven, is een lichtflits-signaal. Er bestaan bepaalde apparaten die een lichtsignaal uitzenden wanneer er een geluidssignaal verstuurd werd.

Er kunnen verschillende apparaten aangesloten worden op één versterker. Denk bijvoorbeeld maar aan een wekker, de deurbel, een babyfoon, …

Op dezelfde manier bestaat er ook apparatuur die een trilsignaal uitzendt. Door de technologische vooruitgang werd het mogelijk om een draadloos (via WiFi, infrarood, Bluetooth) trilsignaal uit te zenden naar een ontvanger die de slechthorende bij zich draagt. Deze ontvanger kan een uurwerk zijn of een trilapparaat.

De mogelijkheid om draadloos signalen te ontvangen is makkelijk voor de mensen in kwestie. Ze dienen geen ‘verbouwwerken’ door te voeren voor de aanleg van verbindingskabels en dergelijke.

De dove mensen kunnen elk geluid herkennen door het aantal flitsen of trillingen per seconde van het licht- of trilsignaal.

Hulpmiddelen in het spraakonderwijs bij doven en slechthorende

In deze cursus wordt reeds vermeld hoe technologie kan bijdragen tot een beter onderwijs. Deze bijdrage is niet enkel zinvol in het gewoon onderwijs. Ook in het bijzonder onderwijs kan integratie van technologie een stap vooruit betekenen. Zo bestaan er programma’s ter ondersteuning bij de behandeling van spraak- en gehoorstoornissen. Een voorbeeld hiervan is de speechviewer. De leerling kan zien wat hij/zij doet als ze stem geven of spreken. Het geluid van de stem wordt namelijk omgezet in bewegingen. Zo krijgt elke oefening het karakter van een spel en kan er al spelend geleerd worden. Dit product bevat een aantal oefeningen in verschillende deelgebieden namelijk toonhoogte, prosodie, stemgeving en fonologie. De oefenstof is uitgebreid zodat het zowel voor kinderen als voor volwassenen geschikt is.

Bronnen: http://logobehandelmaterialen.hszuyd.nl/product.jsp?content=1764

Communicatiemiddelen

De handmicrofoon is overal perfect integreerbaar wanneer de afstand tussen spreker en luisteraar beperkt is. De microfoon heeft als functie het geluid te versterken. Deze apparatuur bestaat uit een richtmicrofoon en een versterker waaraan de microfoon bevestigd wordt.

Mensen die een hoorapparaat dragen, kunnen ook gebruik maken van een ringleiding. Dit is een draadlus die gespannen wordt op de plinten in huis of op het plafond. Deze draad wekt een magnetisch veld op dat signalen door de kamer stuurt. Het hoorapparaat zal deze signalen opvangen.

Een IR-geluidsoverdrachtsysteem bestaat uit een zender en een ontvanger die gedragen wordt door de slechthorende. De zender en de ontvanger zullen met elkaar verbonden worden via infrarood. In de ontvanger gebeurt de omzetting van infrarood-signalen naar geluid.

Het FM-geluidsoverdrachtsysteem bestaat ook uit een zender en een ontvanger. Zender en ontvanger hebben contact met elkaar via radiogolven. De slechthorende zal de ontvanger bij zich hebben. Het is de ontvanger die de signalen via de radiogolven zal omzetten in geluid.

Ook een tolk kan een hulpmiddel zijn. Een tolk is een persoon die gesprekken kan vertalen naar gebarentaal. Er bestaan ook schrijftolken. Dit zijn mensen die gesprekken gaan neerschrijven. Een tolk is een hulpmiddel indien geen enkel geluidssignaal nog kan opgenomen worden door de persoon met een auditieve handicap.

Hulpmiddelen voor mensen met een visuele handicap

Inleiding

Personen die niet kunnen zien of heel slecht zien, ondervinden ook beperkingen wanneer er gecommuniceerd dient te worden.

Braille leren lezen kan aangeleerd worden maar in deze tijden zijn er al heel wat geavanceerde software-pakketen die voor jou kunnen lezen.

Hulpmiddelen en communicatiemiddelen

Tekstherkenningsprogramma’s hebben als functie geschreven teksten te scannen en voor te lezen aan de gebruiker hiervan. Hetgeen blinde mensen nodig hebben, is een aangepaste computer, een standaard scanner en het standaard software-pakket. Voorbeelden van deze software zijn OmniPage Pro, FineReader en ReadIris.

Personen die geen aangepaste computer hebben, zullen een scanner nodig hebben die beschikt over een tekstherkenningssoftware-pakket. Dit pakket bevat een tekstherkenningsprogramma, een spraaksyntheseprogramma en een specifieke software voor de bediening ervan.

Schermuitleesprogramma’s zijn programma’s die er voor zorgen dat een computer gebruikt kan worden voor blinden en zeer slechtzienden. Het programma zal de scherminhoud interpreteren. De uitvoering hiervan zal gebeuren in braille of met spraaktechnologie. Voorbeelden hiervan zijn Linux (Blinux) en MacOS (VoiceOver).

Vergrotingssofware wordt voorzien voor slechtzienden die zich nog kunnen behelpen met het vergroten van teksten op een computer. Vaak wordt deze software aangevuld met een spraakweergave. Voorbeelden van de vergrotingssoftware zijn Lunar en Zoomtext Magnifier. Voorbeelden van vergrotingssoftware gebundeld met spraakweergave zijn Lunar Plus en Zoomtext Magnifier/Screenreader.

Via Spraaksyntheseprogramma’s bekom je een kunstmatige spraak die ondersteund wordt door een geluidskaart. Een geluidskaart is tegenwoordig aanwezig in alle computers. Dit programma kan op zichzelf niet zelfstandig bestaan. Er is een nood aan een vergrotingsprogramma of een schermuitleesprogramma.

Braille-leesregels hebben als functie de tekst van een computerscherm weer te geven in braille via braillepennetjes. Het spreekt voor zich dat deze technologie enkel gebruikt kan worden door mensen die reeds het braillegeschrift kunnen lezen. Indien je niet beschikt over de braillepinnetjes, kan je ook gebruik maken van een brailleprinter. Deze printer zal de tekst afdrukken op papier in het braillegeschrift.