Leer jezelf ecologisch tuinieren/Klaproos

Klaproos of papaver (Papaver) is een geslacht van bloeiende planten. Een bekende soort is de slaapbol (Papaver somniferum), waaruit opium gewonnen wordt. Deze soort wordt ook als sierplant gebruikt.

De klaproos staat bekend als heksenkruid, en wordt in de volkstaal soms kollebloem (toverkol of kol = heks) genoemd.

Soorten

Het geslacht Papaver kent wereldwijd ongeveer 60 soorten. De in Nederland en België in het wild voorkomende soorten zijn:

• 
  Bastaardklaproos (Papaver hybridum)
• 
  Bleke klaproos (Papaver dubium)
• 
  Grote klaproos (Papaver rhoeas)
• 
  Oosterse klaproos (Papaver orientale)
• 
  Ruige klaproos (Papaver argemone)
• 
  Slaapbol (Papaver somniferum)

De papaver die in Nederland groeit, komt vooral voor op droge zanderige grond die kort geleden omgewoeld is, zoals op spoordijken of op opgespoten zandvlaktes. De zaden van de klaproos behouden onder de grond erg lang hun kiemkracht en ontkiemen als ze, soms na jaren, weer aan de oppervlakte komen. De klaproos is dan ook een echte pioniersplant.

Determinatie

De volgende tabel geeft de belangrijkste kenmerken om de in België en Nederland voorkomende papaver soorten te onderscheiden:

Plant	Bloemstengel- beharing	Bloem	Bloeiperiode	Stempelschijf	Doosvrucht	Bladen
Bastaardklaproos	behaard	kroonbladen niet overlappend	mrt-mei			met weinig zachte haren bezet, niet stengelomvattend
Bleke klaproos	aangedrukt behaard	bleek rood, soms donkerrood, soms aan de voet zwart gevlekt.	mei-aug	4-6 stralen groen/bruin	knotsvormig, meer dan 2x zo lang als breed	zonder eindlob, niet stengelomvattend
Grote klaproos	afstaand of aangedrukt behaard	donkerrood, soms roze, soms wit, aan de voet met zwarte vlek	mei-jul	6-13 stralen zwart/paars	bolvormig	gezaagde, weinig gedeelde eindlob, niet stengelomvattend
Ruige klaproos	behaard	donkerrood, aan de voet soms geel	mei-jul	5-9 stralen	heeft enkele gekromde stijve haren	dubbel veerdelig, niet stengelomvattend
Slaapbol	Kaal	Wit, lila, paars, aan de voet zwart, soms rood	jun-aug	opstaande rand	bol- eivormig	dubbel veerkartig / veerlobbig, blauwgroen, stengelomvattend

Bloemdiagram

• 

Opium

Uit de soort P. somniferum wordt opium gewonnen. Dit is het ingedroogde witte melksap van deze plant dat een aantal alkaloïden bevat waarvan vooral codeïne en morfine belangrijk zijn.

Gebruik

De zaden van de klaproos worden vaak gebruikt in bepaalde (voornamelijk zoete) gerechten zoals de traditionele Poolse Makowiec-cake. Het zaad van de slaapbol wordt onder de naam maanzaad op broodjes gebruikt.