Leer jezelf ecologisch tuinieren/Plantkunde

Meer plantkunde:
Anatomie
Cel
Parenchym
Collenchym
Sklerenchym
Meristeem
Zaad
Kiem
Wortel
Stengel
Tak
Knop
Blad
Bladmoes
Bladvorm
Groenblijvend
Bloeiwijze
Bloem
Vruchtbeginsel
Vrucht

De plantkunde of botanie is een tak van de natuurwetenschap en wordt ook wel fytologie, of met een 'barbarisme', botanica genoemd. Het laatste woord heeft echter als voornaamste betekenis "vrouwelijke botanicus" oftewel "vrouwelijke plantkundige".

De plantkunde bestudeert onder andere de morfologie, histologie, anatomie, cytologie, de fysiologie en de systematiek van organismes die kunnen worden aangeduid als "planten". De morfologie beschrijft de uitwendige kenmerken van de plant, zoals de bloeiwijze. De plantenanatomie en histologie bestuderen de inwendige bouw van de verschillende plantenweefsels, zoals de bouw van het blad, de stengel, de wortel, de bloem, het vruchtbeginsel en de vrucht en het zaad. In de plantenanatomie bestudeert men de bouw en de structuur van de plant en zijn organen.

• Onder de plantenfysiologie wordt verstaan de studie van de levensverrichtingen: assimilatie, ademhaling, voeding zoals parasitisme (maretak), symbiose en saprofitisme, kringloop van stoffen, de werking in een cel van planten.
• De plantenoecologie bestudeert de wisselwerking tussen planten onderling en met hun milieu. Vegetatiekunde kan als een onderdeel beschouwd worden.
• De floristiek is het onderzoek naar de verspreiding wilde flora in een gebied.
• Merk op dat deze term "planten" niet noodzakelijk overeenkomt met wat wetenschappelijk Plantae heet:
  • Algen of wieren.

Deze groep onderscheidt zich doordat aan het organisme geen verschillende organen zijn te onderscheiden: het bestaat uit een veelcellig bladachtig geheel, dat vele vertakkingen kan hebben. Ook zijn er eencellige algen. De studie die zich bezighoudt met algen heet fycologie of algologie. Een van de bestudeerde groepen zijn Chlorophyta of groenwieren. Ook worden daarbij groepen bestudeerd die niet (meer) tot de planten worden gerekend, zoals blauwalgen of Cyanobacteria, kiezelwieren of diatomeeën of Bacillariophyta, bruinwieren of Phaeophyta en roodwieren of Rhodophyta.

• • Sporenplanten.

Deze planten zich voort en verspreiden zich door sporen. Hiertoe behoren de mossen en de varens. De takken van wetenschap die zich met deze groepen bezighoudt heten bryologie, resp. pteridologie.

• • Zaadplanten.

Deze groep is gekenmerkt doordat de voortplanting en de verspreiding plaatsvindt door middel van zaden. Een andere naam is bloemplanten.

• Bekende groepen die niet tot de Plantae horen, maar traditioneel wel als planten werden beschouwd, zijn paddenstoelen en korstmossen. Met deze groepen houden zich bezig resp. mycologie en lichenologie.

Geschiedenis

In de vroege middeleeuwen was er al sprake van kloostertuinen. Monniken en abten gingen zich dan ook toeleggen op de studie van planten. In 795 liet Karel de Grote de Capitulare de villis vel curtis imperii uitvaardigen die een beeld gaf van de toenmalige plantenkennis.

Wanneer vanaf het einde van de 15e eeuw de wereldreizigers grote delen van de wereld verkenden en de Europese staten volop in expansie waren, was er in Europa een groeiende import van exotische planten. De Vlamingen gaven in de studie van de plantkunde op dat moment de toon aan.

Keizer Karel bracht in 1535 de Fluweelbloem (Tagetes patula) mee uit Tunis en in 1537 tulpenbollen uit Cappadocië. In 1597 bereikte ons de Mosroos (Rosa muscoso) en komkommerzaad was er vanaf 1598.

Na de val van Antwerpen in 1585 vluchtte een deel van de intellectuele elite uit de Zuidelijke Nederlanden en kwam er een einde aan de vooraanstaande positie van de Vlamingen. De kennis verschoof naar het Noorden, waar het bloeiende handelsimperium van de Verenigde Provinciën ook een vruchtbare bodem was voor de ontdekking nieuwe planten uit de kolonies. In het noorden werden tuinen een zaak van handelaars, terwijl in het zuiden de adel en heersers de botanische interesses overnamen.