Leer jezelf ecologisch tuinieren/Dieren

Ecologisch tuinieren

Inleiding
De tuinkalender
Register
Wat zijn planten
Algemene begrippen
Sorteringslijsten
Grondbewerking
Plantkunde
Vermeerderen
Plantenfamilies
Geslachten
Soorten
Plantenziekten
Problemen
Het dierenleven
De moestuin
De kruidentuin
De boomgaard
De siertuin
De speeltuin
Weet je dat...

De rups van de dagpauwoog voornamelijk leeft van het eten van brandnetelblad? In mindere mate wordt ook de hop verkozen. De vlinder komt vooral af op de vlinderstruik.

Dagpauwoog op bloemen van de laurierkers.

Inleiding bewerken

Er wordt veel gesproken over nuttige beestjes (een bij die het stuifmeel verspreidt, een vogel die insecten en slakken eet) en 'schadelijke' insecten. Maar ook die hebben een functie in het geheel van de kringloop. Daarom is hier geen onderscheid gemaakt, maar staat bij de beschrijvingen hoe je vogels lokt om de slakken en rupsen binnen de perken te houden en soms ook weert omdat je toch zelf ook wel een paar aardbeien wilt eten. Kijk bij de remedie tegen bijvoorbeeld insecten wel of het vermelde niet op de lijst 'slechte buren' bij het gewas staat waardoor de groei geremd wordt en dergelijke.

Het (on)nut van insecten.
 

Insecten zijn er in alle vormen en maten, rond of langwerpig, kruipend of vliegend, en van goed gecamoufleerd tot felgekleurd. Er zijn ongeveer 5000 libellen, 20 000 sprinkhanen, 170 000 vlinders, 82 000 wantsen, 120 000 vliegen en 110 000 bijen en wespensoorten. De kevers zijn de grootste groep met minstens 350 000 soorten. Met name van de vliegen, de vliesvleugeligen en de vlinders zouden de werkelijke aantal soorten nog wel eens enorm veel hoger kunnen liggen.

Sommige insecten leven grotendeels onder water en kunnen goed zwemmen of over het water lopen. Insecten komen overal ter wereld voor, behalve op open zee, en bewonen alle mogelijke niches in de natuur. De meeste soorten insecten leven van planten, maar een groot aantal leeft van andere dieren, vaak andere insecten. De combinatie van hun enorme soortenaantal en grote vormenrijkdom zorgen ervoor dat de insecten een belangrijke schakel zijn in ieder ecosysteem, op mariene ecosystemen na.

De insecteneters waartoe de spitsmuizen en vleermuizen behoren zou bijvoorbeeld niet bestaan zonder insecten. Ook andere groepen dieren zoals reptielen, amfibieën en insectenetende vogels zijn afhankelijk van insecten. Ook zijn veel soorten planten van insecten afhankelijk voor de bestuiving, niet alleen bijen maar ook sommige kevers en vliegen. Ook mensen hebben gemak van insecten. Dankzij insecten zijn producten als honing, zijde en bijenwas beschikbaar en ook spelen insecten een rol in de bestuiving in de natuur. Zelfs voor de bestrijding van insecten worden andere soorten gebruikt, zoals sluipwespen die rupsen doden en een aantal lieveheersbeestjes die bekend staan om hun dieet van bladluizen. Sommige insecten worden als schadelijk beschouwd omdat ze pijnlijk kunnen bijten of steken. De meeste schade ondervindt de mens echter van plantenetende insecten als luizen, rupsen, thripsen en andere zuigende en knagende insecten die hele oogsten kunnen ruïneren. Vaak zijn de larven of nimfen van insecten veel schadelijker omdat ze snel moeten groeien en daardoor zeer vraatzuchtig zijn, bovendien vinden ze in gecultiveerde tuinbouw hun ideale leefomgeving. Boktorren zijn een familie van kevers en meestal onschuldige insecten die leven van kleine hoeveelheden nectar of stuifmeel, ze zijn voornamelijk bezig met de voortplanting. De larven daarentegen kunnen grote schade toebrengen aan dode of levende bomen maar ook aan allerlei houten objecten als kunstwerken en met name steunbalken in oude gebouwen. Er zijn bepaalde insecten die soms een onvoorstelbare schade aan kunnen richten door te zwermen, een voorbeeld is de woestijnsprinkhaan.

Let op bewerken

Bij de preventieve en/of nabestrijding met andere gewassen kijk je even op de pagina's van de betreffende gewassen of het geen slechte buren zijn zodat bijvoorbeeld de groei belemmerd wordt.

Aaltje bewerken

 
Een aaltje dat soja-bonen aantast (met ei).
OmschrijvingAaltjes zitten onder de grond en tasten de wortels aan. Er zijn ongeveer 2000 plantensoorten die aangetast kunnen worden. In Nederland zijn dit vaak de aardappel en de tomaat. Na infectie worden er gallen op de wortels gevormd, waarin de aaltjes leven en voedingsstoffen uit de plantencellen zuigen. (Zie ook w:Stengelaaltje).
SchadeAfgestorven wortels en misvorming van de stengels, wortels en blad.
Gevoelige plantenAardappel (aardappelmoeheid), aardbei, bladrammenas, mais, sierplanten (bijv. roos), tomaat.
Preventieve maatregelPas combinatieteelt toe en laat geen onkruid woekeren. Zet afrikaantjes en goudsbloem als randbeplanting bij de kwetsbare planten.
Lokkende plantenJe kan ook bladrammenas zaaien om de aaltjes weg te lokken. Door de wortels van de bladrammenas worden de larven uit de cysten gelokt, maar ze kunnen zich hierop niet vermeerderen. Hiervoor moet voor een goed resultaat wel in het voorjaar gezaaid worden, omdat in het najaar de bodemtemperatuur te laag is voor een goede lokking.
Meer info:Wikipedia: Wortelknobbelaaltje

Aardvlo bewerken

 
Aardvlo
OmschrijvingEen aardvlo is geen vlo maar een 2 tot 3 millimeter lang klein kevertje dat echter grote sprongen kan maken doordat het bovenste deel van zijn achterste poten sterk gespierd en verdikt is. Veel soorten hebben een glanzende staalblauwe kleur of zijn zwart met gele strepen. In het begin van de zomer worden boven in de grond de eitjes gelegd. Na het uitkomen vreten de larven aan de plantenwortels, zonder echt schade te veroorzaken of ze kruipen omhoog en maken een 'mijn' in een blad om zich daarin vervolgens vol te eten aan het blad totdat ze groot genoeg zijn om te verpoppen. Hiervoor kruipen de larven weer onder de grond. De kever overwintert in volwassen vorm en veroorzaakt het volgende jaar de schade. Als de luchttemperatuur 18 °C is, komen ze tevoorschijn. Aardvlooien hebben een hekel aan vocht, de aantasting treedt vooral op onder droge omstandigheden, bij bieten van half april tot begin juli.
SchadeGaten in het blad.
Gevoelige plantenKruisbloemen zoals kool, koolrabi, radijs, rammenas en rode biet.
Preventieve maatregelHoudt de grond vochtig. Aardvlooien vermeerderen zich bij droogte. Plant alsem, chrysant, pepermunt, sla, tuinkers, spinazie.
BestrijdingBij aantasting tweemaal per week een aftreksel van alsem- of boerenwormkruid spuiten. Gesteentemeel strooien. In geval van nood spuiten met Spruzit.
Meer info:Wikipedia: Aardvlooien

Appelbloesemkever bewerken

 
Appelbloesemkever (Anthonomus Pomorum)

Appelspintkever bewerken

 
Vrouwelijke appelspintkever



OmschrijvingDe walsvormige, zwarte kever is 3-4 mm lang. Het halsschild is groot en aan de voorkant vernauwt. De basis en de zijkanten zijn kantig gerand. Het halsschild bedekt van bovenaf gezien niet de kop. De voorkant van de kop van de mannelijke kever is plat en behaard, bij het vrouwtje is de voorkant gewelfd en kaal. Het anaalsterniet heeft bij het mannetje een dwarse deuk, bij het vrouwtje zit er een kleine lengte deuk (seksueel dimorfisme). De voorkant heeft geen lengtekiel. De donkerbruine dekschilden hebben twee roodbruine, soorten rijen met puntjes. De rijtjes liggen verder dan de grootte van de puntjes uit elkaar. De naadstrepen van de dekschilden zijn niet ingedrukt. Het achterlijf loopt vanaf het tweede sterniet tot aan het eind schuin omhoog. De schenen van de voorpoten zijn glad en hebben een haakvormige, kromme punt. De derde tarsus is tweedelig.
SchadeDe appelspintkever tast verzwakte bomen aan en komt vooral voor op peren (Pyrus) en Prunus-soorten, maar ook op lijsterbes (Sorbus), meidoorn (Crataegus), dwergmispels (Cotoneaster), haagbeuken (Carpinus) en soms ook op iep (Ulmus) en hazelaar (Corylus)-soorten. De kever leeft in de bast van de boom. In de bast zitten talrijke kleine gaatjes. Onder de bast bestaat het vraatbeeld van de kever uit een moedergang met door de larven gemaakte zijdelings weglopende zijgangen. Tijdens de rijpingsvreterij wordt van naburige gezonde bomen de okselknoppen weggevreten.
Gevoelige plantenAmerikaanse vogelkers
Meer info:Wikipedia: Appelspintkever

Appelzaagwesp bewerken

 
Foto gezocht
Gevoelige plantengevoelig
Preventieve maatregelvooraf
Bestrijdingtijdens

Aspergevlieg bewerken

 
Aspergevlieg
OmschrijvingDe aspergevlieg legt in het voorjaar eitjes op de jonge net zichtbare kopjes van de asperge. De larven die uit de eitjes tevoorschijn komen eten verticale gangen en verpoppen in het stengeldeel onder de grond. Er kunnen bij een zware aantasting wel 3- 4 larven in een aspergestengel actief zijn. karakteristiek voor de aspergevlieg zijn de zigzag gestreepte vleugels, de vlieg is ongeveer 6 mm groot en is vooral waarneembaar op windstille avonden. Van deze vlieg komt maar een generatie per jaar voor, na eind juli is de aspergevlieg nauwelijks nog actief.
SchadeDe stengel van de asperge kan aangetast worden door de aspergevlieg (Platyparea poeciloptera), waardoor de stengels wat vergroeiïngen vertonen, geel kunnen verkleuren en zelfs af kunnen sterven. Controle of aspergevlieg de boosdoener is kan eenvoudig door afstervende stengels op verschillende plaatsen dwars door te snijden en te kijken of de typische vreetgangetjes van de larven te vinden zijn.
Gevoelige plantenAsperge.
Natuurlijke vijanden?
Preventieve maatregel?
Bestrijding?
Meer info:Wikipedia: Aspergevlieg

Bastaardrups bewerken

 
Bastaardrups van lindebladwesp op zomereik
OmschrijvingDe bastaardrups is de larve van de plantenwespen (Symphyta), zoals de lindebladwesp, kruisbessenbladwesp en vruchtboombladwesp, en is geen echte rups. Er is tussen buik- en borstpoten slechts 1 segment pootloos in plaats van 2 segmenten bij de gewone rups. Er zijn dus drie paar borstpoten en zeven of acht paar achterlijfspoten aanwezig. De bastaardrups heeft een bolronde kop met een oog.
SchadeSommige jaren komen bastaardrupsen opzetten die de struiken volkomen kaalvreten. Meestal kiezen ze voor de kruisbes. In april leggen de bessenbladwespen witte eitjes op de nerven aan de onderzijde. De larven (3 mm) eten kleine gaatjes in het blad in het hart van de struik, je ziet ze dus vaak te laat. de snel groeiende larven verspreiden zich over de hele plant.
Gevoelige plantenBessenstruiken, maar ook het blad van bomen.
Natuurlijke vijandenVogels
Preventieve maatregelEr valt vooraf niet veel aan te doen.
BestrijdingZodra je iets opmerkt spuiten met een krachtige waterstraal of leg papier onder de struik en schudt ze eruit. Helpt het niet dan bestrijden met basalt- of lavameel.
Meer info:Wikipedia: Bastaardrups
Wikijunior: Kriebelbeestjes/Rups

Bastaardsatijnvlinder bewerken

 
Rups van de bastaardsatijnvlinder.
OmschrijvingDe spanwijdte bedraagt tussen de 36 en 42 millimeter. De vlinder is sneeuwwit met een bruin achterlichaam. De rups is in het begin zeer klein (1 mm dik en 5 mm lang), pikzwart van kleur en lastig te zien. De haren van de rupsen irriteren sterk en kunnen dus beter niet worden aangeraakt.
SchadeVreetschade aan knoppen en blad. Spinsels aan het blad wemelend van de rupsen.
Gevoelige plantenAppel, kweepeer en pruim.
Natuurlijke vijandenSluipwespen en vogels.
Preventieve maatregelDe meidoorn, die de vlinder aantrekt als afleiding planten.
BestrijdingSpinsels weghalen en de rupsen afschudden (natuurlijk niet vlak bij die fruitbomen want dan kruipen ze er weer in). Met een harde waterstraal de bomen afspuiten of met een zeep-spiritus oplossing bespuiten kan ook. Je kan ook de stam in herfst en voorjaar insmeren met preicobact.
Lokkende plantenMeidoorn.
Meer info:Wikipedia: Bastaardsatijnvlinder

Bessenglasvlinder bewerken

 
Bessenglasvlinder.
OmschrijvingDe bessenglasvlinder (Synanthedon tipuliformis) is een insect uit de familie wesp- of glasvlinders (Sesiidae). De spanwijdte bedraagt 17 tot 20 millimeter. De waardplanten komen uit het geslacht Ribes, maar ook op wilde kardinaalsmuts. De rupsen leven van de bast en het hout van de planten. De soort overwintert als rups meestal in een tak. De vliegtijd is halverwege mei tot en met juli.
SchadeDeze vlinder komt gelukkig niet zo vaak voor. Meer in het binnenland dan in de kuststreken. De metaalblauwe vlinder heeft een ivoorkleurige rups die gangen vreet in het merg van twijgen. De takken verwelken en soms gaat de hele struik eraan.
Gevoelige plantenVooral bessenstruiken.
Preventieve maatregelLaat geen snoeistompjes staan. Daarin leggen de vlinders hun eitjes.
BestrijdingDe struik terug snoeien tot op het niet aangetaste hout. Verbrand het aangetaste snoeihout.
Meer info:Wikipedia: Bessenglasvlinder

Bietenvlieg bewerken

 
Bietenvlieg.


OmschrijvingEen vlieg uit de familie van de Anthomyiidae (Bloemvliegen).
SchadeDeze vlieg legt zijn larven in rode biet, spinazie of snijbiet, meestal rond de periode april-mei.
Gevoelige plantenRode biet, Snijbiet en Spinazie.
Preventieve maatregelSpuit over het jonge blad een kruidenoplossing, dan lust de larve ze niet meer.
Meer info:Wikipedia: Bietevlieg

Bladluis bewerken

 
Bladluis op het blad van een kerstroos.


OmschrijvingBladluizen (Aphidoidea) zijn kleine plantenetende insecten, die zich met stekende en zuigende monddelen (stiletten) passief voeden met sappen uit het floëem (net als een aantal verwante superfamilies, zoals 'witte vlieg' bijvoorbeeld superfamilie Aleurodidae). Er zijn groene, witte, zwarte, gele, rode en paarse bladluizen. Uit de lichamen van sommige soorten worden zelfs knalrode pigmenten, zoals karmijn uit de cochenilleluis gewonnen. Het zachte, peervormige lichaam wordt meestal niet groter dan 5 mm. Aan het achterlijf bevinden zich twee buisvormige organen, waaruit een vloeistof kan worden afgescheiden.
SchadeBladluizen veroorzaken voornamelijk schade door virusoverdracht, maar ook kan de plant geel worden (chlorosis), groeistoornissen vertonen, verdrogen of zelfs afsterven (necrosis). Bovendien kan de honingdauw een voedingsbodem vormen voor schimmelgroei, die vanwege hun zwarte kleur, 'roetdauw' wordt genoemd.
Natuurlijke vijandenHet lieveheersbeestje is een uitstekend biologische luisbestrijding. Verder de gaasvlies, oorwormen, zweefvlieg en hun larven, de sluipwesp en loopkevers.
Preventieve maatregelPlant de goede buren, sommigen daarvan weren de bladluis, ze houden bijvoorbeeld niet van anijs, dille en ui.
BestrijdingBladluis kan je bestrijden door met een krachtige waterstraal te spuiten of spuit met een kruidenoplossing, bijvoorbeeld brandnetelgier.
Ook kan je 1 kilo rabarberblad een half uur in 2,5 liter water koken en vermengen met 10 gram zachte zeep. Met dit mengsel spuiten. Let hierbij op dat gericht te doen want zeep doodt ook nuttige insecten. Bovendien is rabarberblad ook giftig voor mensen.
Meer info:Wikipedia: Bladluizen
Wikijunior: Kriebelbeestjes/Bladluis

Bloedluis bewerken

 
Wollige bloedluis.
OmschrijvingDe bloedluis is een ectoparasiet van vogels (waaronder pluimvee, waardoor de schade die de mijt oplevert voor de mens economisch van belang is). Ook kunnen ze voorkomen op huisdieren zoals katten, konijnen en knaagdieren zoals de hamster, muis of gerbil. De mijten voeden zich 's nachts met het bloed van rustende en slapende vogels. Overdag verbergen ze zich uit het zicht en licht waar ze paren en eieren leggen. Onder gunstige omstandigheden duurt de voortplantingscyclus 7 dagen en is een explosieve groei van de populatie in korte tijd mogelijk, wat een negatief effect heeft op de aangetaste vogelpopulatie. Bloedluizen kunnen tot 10 maanden overleven in een leeg vogelverblijf, vandaar dat het ontsmetten van dit soort hokken zorgvuldig dient te gebeuren. Het hok moet dusdanig ontworpen zijn dat er weinig plaatsen zijn waar de bloedluizen kunnen verblijven. Dermansyssus gallinae voedt zich ook met het bloed van zoogdieren, waaronder mensen. De mijten hebben echter vogelbloed nodig om zich voort te kunnen planten.
SchadeVerspreid een schimmel die zorgt voor vruchtboomkanker.
Gevoelige plantenAppelboom. Soms boon, broccoli, iep, meidoorn, peer, roos.
Natuurlijke vijandenSluipwespen.
Preventieve maatregelKies resistente soorten. Zaai oost-indische kers onder vruchtbomen en naast broccoli. Naast de rozen lavendel en bij de bonen bonenkruid.
BestrijdingBorstel de schors af en snoei zieke takken. Spuit met een extract van varens of een zeep-spiritus oplossing.
Meer info:Wikipedia: Bloedluis

Bonenkever bewerken

 
Bonenkever.


OmschrijvingDe bonenkever (Bruchus rufimanus) is een keversoort uit de familie bladhaantjes (Chrysomelidae).
Gevoelige plantenBonen.
Preventieve maatregelPlant aardappelen tussen de bonen.
BestrijdingLaat tijdens de vorst de bonen nog enkele dagen hangen.
Meer info:Wikipedia: Bonenkever
Wikijunior: Kriebelbeestjes/Bonenkever

Bonte bessenvlinder bewerken

 
Rups van de bonte bessenvlinder.


OmschrijvingDe bonte bessenvlinder (Abraxas grossulariata) of Harlekijn is een nachtvlinder uit de familie Geometridae, de spanners. De soort heeft een voorvleugellengte van 18 tot 25 millimeter. Als leefgebied geeft de vlinder de voorkeur aan vochtige bossen, houtwallen, tuinen en heide en is algemeen in Nederland en België. De vliegtijd is van mei tot en met augustus. Bij zonnig weer zijn ze waar te nemen rond kruisbessen- en frambozenstruiken. Op deze struiken leven ook de rupsen in grote aantallen, maar ook andere struiken en loofbomen worden als waardplanten gebruikt. Ze overwinteren er van augustus tot juni. De tot ruim drie centimeter lange rupsen worden ook wel gezien op kardinaalsmuts, vogelkers en hazelaar. Kenmerkend voor deze soort is dat alle stadia, zowel rups, pop als imago dezelfde waarschuwingskleuren hebben. Zij worden hierdoor niet door vogels gegeten. De bonte bessenvlinder lijkt qua uiterlijk en grootte enigszins op de brandnetelmot, bij de laatste ontbreekt echter de gele vlekkenstreep over de vleugels.
SchadeVroeg in het voorjaar (april) vreten de rupsen van deze vlinder aan knoppen, blad en jonge vruchtjes. Bij een plaag vreten ze de hele takken kaal. De rupsen hebben een witte bovenkant met zwarte vierkanten en een gele buik, ze zien er opvallend hetzelfde uit als de vlinder. De jonge rups overwintert op de struik. Er is elk jaar maar een generatie.
Gevoelige plantenBessenstruiken.
BestrijdingDe rups kan alleen (bij ernstige aantasting) met een biologisch bestrijdingsmiddel worden bestreden.
Meer info:Wikipedia: Bonte bessenvlinder

Bij bewerken

 
Honingbij
OmschrijvingEr bestaan meer dan 300 soorten bijen, bruingestreept achterlijf, behaard lijf, kleiner dan hommel.
SchadeAan gewassen soms bladvraat, ook een nest kan op een ongelukkige plek zitten. Sommige mensen krijgen een allergische reactie van een steek en moeten direct naar een arts. De zijdebij kan schade aanbrengen aan zandsteen gemetselde muren.
NutBijen produceren honing en was, dat is echter niet hun belangrijkste taak. De bijen bestuiven de bloemen van alle planten die zij bezoeken. Daarom zien we vaak bij fruittelers bijenkasten. Doordat de bloemen bestoven worden, zullen er meer en betere vruchten aan de bomen groeien. Het bijzondere van de honingbij is dat zij plantvast is. Dat wil zeggen een bij vliegt altijd maar op één soort plant, pas als de bloemen van die plant geen honing meer geven zoekt zij een andere plant. Zet de kruiden dus in grote groepen bij elkaar. Op deze wijze ontstaat altijd een bestuiving met het stuifmeel van dezelfde soort plant.
Gevoelige plantenBevrucht bijna alle fruitbomen, planten en bloemen.
Natuurlijke vijandenVogels.
Preventieve maatregelWaar geen bloemen zijn, daar zijn ook weinig bijen.
BestrijdingLaat een imker het nest verwijderen, geen gif strooien!
Lokkende plantenAardpeer, basilicum, bieslook, boerenwormkruid, bonenkruid, borago, bosandoorn, citroenmelisse, damastbloem, dille, dopheide, dropplant, echte kervel, ezelsoor, grootbloemige lavatera, guldenroede, hondsdraf, hysop,incarnaatklaver, kattenkruid, knoopkruid, koriander, lavendel, longkruid, marjolein, munt, paardenbloem, phacelia, ruig klokje, oregano, rozemarijn, salie, sporkehout, tijm, welriekende lathyrus en zonnebloem.
Meer info:Wikipedia: Honingbij
Wikijunior: Kriebelbeestjes/Bij

Bijenkast bewerken

Het meest eenvoudige is een 'bijenhotel'. Neem een blok hout (bijv. een stuk boomstam) en boor daar gaten in van 10 cm diep (niet door en door). Boor gaten met een dikte tussen 2 en 12 mm. Hang dit blok op een beschutte plek in een boom. Voor uitgebreide bijenklossen en bijenkorven zie Bijenkorf.

Brandnetelmot bewerken

 
Brandnetelmot



OmschrijvingDe brandnetelmot of bonte brandnetelroller is een dagactieve nachtvlinder uit de familie Crambidae, de grasmotten. Met een spanwijdte van 24 tot 28 millimeter is het een vrij grote vlinder uit de familie van de lichtmotten. De vliegtijd van de brandnetelmot is juni en juli. De bonte brandnetelroller lijkt enigszins op de bonte bessenvlinder, deze laatste heeft echter een duidelijke gele vlekkenbaan over de vleugels.
Gevoelige plantenandoorn en munt.
Lokkende plantenDe waardplant voor de vlinder is voornamelijk de brandnetel.
Meer info:Wikipedia: Brandnetelmot

Cicaden bewerken

 


OmschrijvingVeel soorten blijven erg klein en de cicaden zijn niet zo bekend als andere halfvleugeligen, zoals de bladluizen en de wantsen. Toch zijn de cicaden bij het grote publiek bekend door de op spuug gelijkende schuimnesten waarin de larvale stadia van een aantal soorten cicaden zich ontwikkelt. Dergelijke nesten worden wel koekoeksspuug genoemd en kunnen worden aangetroffen op verschillende wilde en gecultiveerde planten. Andere cicaden eten als larve van plantenwortels en leven ondergronds, ze zijn hierdoor moeilijk zichtbaar.
SchadeNaast de directe schade die veroorzaakt wordt door het zuigen van plantensappen kunnen cicaden ook plantenziektes verspreiden. Cicaden zijn verwant aan de plantenluizen en zijn in staat enkele honderden meters per dag af te leggen, van veld naar veld. Ook verspreiden ze stoffen die bladgroen afbreken en stoffen die het voedseltransport van een plant verhinderen. Cicaden zijn in de bloemen- en plantenteelt berucht om de schade die ze kunnen veroorzaken; meestal witte of bruine 'brandachtige plekjes', doordat de dieren het bladgroen uit het blad zuigen.
Gevoelige plantenDe koekoeksbloem, een favoriete plant van veel schuimbeestjes, heeft hieraan zijn naam te danken en de pinksterbloem werd vroeger wel schuimkruid genoemd vanwege de voorkeur van de cicaden als voedselplant.
Natuurlijke vijandenZe vallen ten prooi aan onder andere kleine zoogdieren, vogels, reptielen en amfibieën. Ook vele ongewervelde dieren jagen op cicaden zoals spinnen, wantsen en sluipwespen. Sommige roofwantsen zuigen de nimfen uit door het schuim heen, en graafwespen zoeken gericht naar spuug en nemen de larve mee naar het hol voor het nageslacht.
Preventieve maatregelDe chrysant weert de cicade.
Meer info:Wikipedia: Cicaden

Coloradokever bewerken

 
OmschrijvingDe coloradokever behoort tot de familie van de bladhaantjes (Chrysomelidae) en is een gemakkelijk herkenbare zwart-geel gestreepte kever die oorspronkelijk afkomstig is uit zuidelijk Noord-Amerika, waarschijnlijk Mexico (niet Colorado). De kever is ongeveer 10 mm lang en 7 mm breed en geel/oranje met tien dikke bruine strepen in de lengte over zijn dekschilden. Op het kopschild zitten zwarte vlekken. Coloradokevers leggen gedurende twee tot drie weken hun eitjes op de onderkant van de bladeren. De eitjes zijn oranje-geel, ongeveer 1-2 mm lang. De eilegsels bestaan uit 15 tot 80 eitjes, die met de punt aan het blad gekleefd keurig naast elkaar staan.
SchadeHet blad wordt tot op de stengel afgevreten.
Gevoelige plantenAardappel, soms bilzekruid, tomaat en wolfskers
Preventieve maatregelPlant bonen of erwten om coloradokever te weren. Ook dovenetel en Mierikswortel weren de kever. Het blad met gesteentenmeel bestuiven, brandnetelgier spuiten.
BestrijdingKevers en larven vangen. Afhankelijk van de temperatuur komen de larven na 5 tot 21 dagen uit de eitjes. De jonge grijsachtige larven eten eerst de resten van de eischaal op en verkleuren na enkele dagen naar lichtrood, wat later overgaat in een donkerrode kleur. De larven hebben zoals alle keverlarven drie paar borstpoten. De kop van de larve heeft een duidelijke zwarte kleur. Op het dikke achterlijf zitten aan elke kant van het lijf twee rijen bruine vlekjes. Deze vlek zit op elk lichaamssegment rondom de ademshalingsopening (stigma). De larven vervellen in drie tot vijf weken drie keer. Na de laatste vervelling zijn ze oranje-rood gekleurd. Als ze genoeg gegeten hebben laten ze zich op de grond vallen en kruipen ze de grond in. Bij sterke aantasting spuiten met Spruzit.
Meer info:Wikipedia: Coloradokever

Engerling bewerken

 
OmschrijvingEen engerling heeft een karakteristiek uiterlijk; een duidelijk 'C'- vormig gekromd rups-achtig lichaam met een zakvormig verdikt achterlijf. De meeste soorten hebben een harde oranjebruine kop en de kleur van het lijf is geelwit. Aan de zijkanten zitten ademopeningen. De larve verblijft een of meerdere jaren in de grond alvorens zich te verpoppen. Engerlingen leven 3 jaar in de grond, het vierde jaar vliegt de meikever uit.
SchadeAfgevreten wortels. Engerlingen vreten aan de ondergrondse delen van de grasplant. In de periode tussen juli en september kan de vraatschade zulke vormen aannemen dat hele delen van het gazon afsterven. Ook andere gewassen kunnen doodgaan ten gevolge van de schade die aan de wortels worden toegebracht.
Gevoelige plantenAardbei, roos, sla en gras.
Natuurlijke vijandenEgels, spreeuwen, mollen, mussen en spitsmuizen.
Preventieve maatregelPlant knoflook. Houd de grond los door te hakken.
BestrijdingTuin spitten
Lokkende plantenGebruik sla als lokplant.
Meer info:Wikipedia: Engerling

Erwtenpeulboorder bewerken

 
OmschrijvingDe erwtenbladroller (Cydia nigricana) is een nachtvlinder uit de familie Tortricidae, de bladrollers. De spanwijdte van de vlinder bedraagt tussen de 12 en 16 millimeter. De soort overwintert als rups. Het diertje komt verspreid over Europa voor.
SchadeDe erwtenpeulboorder is de larve van de nachtvlinder en veroorzaakt vreetschade aan peulen en zaden. Deze larve kan de peulen aantasten door een gaatje in de peulwand te boren en vervolgens de erwten aan te tasten.
Gevoelige plantenBonen en erwten maar ook lathyrus en wikke.
Preventieve maatregelVermijd de vliegtijd (mei-juni) door vroeg of laat te zaaien. Combinatieteelt met tomaat wil ook wel helpen. Spuit met een kruidenextract als de bloei van de erwt begint.
BestrijdingStrooi maerl bij de planten. Tegen het eind van de bloeitijd in de avond spuiten met Spruzit.
Meer info:Wikipedia: Erwtenpeulboorder

Frambozenkever bewerken

 
De frambozenkever.


OmschrijvingDe lengte van de kever is ongeveer 5 millimeter, de kleur is lichtbruin. Opvallend is de lichte, sliertige beharing over het hele lichaam. De kop is wat omlaag gebogen, de tasters zijn 11-ledig en eindigen in een knotsvormige verdikking. De larve is rupsachtig van vorm en wit van kleur, heeft zes pootjes aan de voorzijde van het lichaam en donkere vlekken aan de bovenzijde. De larve wordt iets langer dan de kever: tot 7 mm.
SchadeEet bloemknoppen, blaadjes en stuifmeel.
Gevoelige plantenBraam, framboos, loganbes. De volwassen kever vreet aan de bloemknoppen, jonge blaadjes en stuifmeel van frambozen-, bramen- en loganbesplanten, vooral bij warmer weer als de planten in bloei staan. De larven eten de bloembodems van vruchten, waardoor deze ernstig aangetast raken. Na ongever 7 weken stopt de larve met eten en verpopt zich onder de grond. De pop overwintert om in de lente als kever weer tevoorschijn te komen. Er is één generatie per jaar. De kevers zijn van april tot augustus te zien; de larven tot in september.
Preventieve maatregelLeg kleine stukjes (10cm) van het eigen snoeihout binnen het wortelbereik van de planten. Geef ook goede compost.
Meer info:Wikipedia: Frambozenkever

Fruitmot bewerken

 
Cydia pomonella
OmschrijvingDe fruitmot (Cydia pomonella), ook wel appelbladroller, is een nachtvlinder uit de familie Tortricidae, de bladrollers. De spanwijdte van de vlinder bedraagt tussen de 14 en 22 millimeter. De soort overwintert als rups en vliegt van mei tot halverwege augustus.
SchadeEerst kleine eitjes op de vrucht, dan maken de rupsen gangen in het vruchtvlees en het klokhuis. Je ziet uitwerpselen bij het gaatje. De vlinder kan zich ontwikkelen als plaaginsect in de fruitteelt.
Gevoelige plantenAppel, ficus, kastanje, kweepeer, meelbes, peer en prunus.
Natuurlijke vijandenVleermuizen, vogels en sluipwespen.
Preventieve maatregelAfgevallen fruit direct weghalen en het schors onderhouden. Maak kragen van karton om de stam op 20 cm boven de grond als val waar de rupsen in de winter onder kruipen zodat je ze kunt weghalen.
BestrijdingAlsem- of boerenwormkruidthee spuiten. Spuiten met groene zeep oplossing.
Meer info:Wikipedia: Fruitmot

Fruitvlieg bewerken

 
Drosophila melanogaster



OmschrijvingDrosophila is een geslacht van kleine vliegjes dat meestal als 'fruitvliegjes' wordt aangeduid. Fruitvliegjes leggen hun eitjes op (over)rijp fruit, opdat larven genoeg te eten hebben. De vliegjes komen van buiten op het rijpe fruit af, maar zijn daarna moeilijk weer kwijt te raken.
Gevoelige plantenFruitbomen.
Preventieve maatregelPlant citroenkruid rond de stam. In huis komen wanneer fruit wordt bewaard al gauw fruitvliegjes voor, met name bij hogere temperaturen. Omdat deze zich razendsnel voortplanten moeten maatregelen genomen worden, zoals het opslaan van fruitafval in middelen die niet toegankelijk zijn voor de vliegjes (bijvoorbeeld goed dichtgedraaide plastic zakken). Ook fruit met rotte(nde) plekjes moet dan onbereikbaar gemaakt worden.
Meer info:Wikipedia: Drosophila (dier)

Fruitspintmijt bewerken

Zie Spint (mijt)

Gans bewerken

 
Gans



OmschrijvingGanzen zijn grote, zwaargebouwde watervogels uit de familie Anatidae (zwanen, ganzen en eenden). Hierbinnen behoren ze tot de onderfamilie Anserinae (zwanen en ganzen). Ganzen zijn gespecialiseerd in het grazen en leven meer op het land dan andere Anatidae. Daarvoor hebben ze sterke, vrij lange poten, die midden onder het lichaam geplaatst zijn. Hierdoor kunnen ze goed lopen. In Europa leven twee geslachten: Anser (Grijze ganzen) en Branta (Zwart-witte ganzen).
NutGanzen zijn zeer waaks en kunnen lelijk met hun vleugels slaan. Bij naderend gevaar zullen ganzen luid gakken. Om deze reden werden ganzen vroeger als waakvogel gehouden.
Meer info:Wikipedia: Gans
Wikibooks: Huisdierengids gans

Geit bewerken

 
Nederlandse landgeit.



SchadeZij eet graag gras, kruiden, groenten, plantenscheuten, bladeren en boomschors. Dus je moet je (moes)tuin wel goed afschermen
NutVoor mensen die allergisch zijn voor koeienmelk is geitenmelk meestal een goede vervanger. De melk bevat ongeveer hetzelfde vet- en eiwitgehalte als koeienmelk. Geitenmelk is lichter verteerbaar. Een geit geeft gemiddeld drie liter melk per dag. Slechts een beperkt aantal rassen wordt voor de wol gehouden, het bekendste is de Angorageit.
Meer info:Wikipedia: Geit
Wikibooks: Huisdierengids geit

Haas bewerken

 
Haas.


OmschrijvingDe haas is een grote haasachtige met een langwerpig lichaam, zeer lange oren en lange poten. De achterpoten zijn langer en krachtiger dan de voorpoten. Iedere poot heeft vijf tenen en behaarde zoolkussens.
SchadeDe haas leeft voornamelijk van grassen en kruiden als klaver, kruisbloemigen en paardenbloemen, aangevuld met knoppen, zaden, twijgen, wortels en landbouwgewassen als bieten, koolplanten, wortelen en granen. Daarnaast eet hij ook schors, paddenstoelen en vruchten als appels en bessen. De haas heeft een voorkeur voor wilde kruiden boven gecultiveerde.[3] 's Zomers eet hij voornamelijk kruiden, wortels en scheuten, 's winters voornamelijk grassen, knollen, kool, knoppen, zaden en twijgen. In strenge winters eet hij tevens schors. Hierbij kunnen ze veel schade toebrengen aan jonge bomen.
Gevoelige plantenZie schade.
Natuurlijke vijandenVerschillende roofdieren.
Preventieve maatregelWeren door kamille en/of ui.
Meer info:Wikipedia: Haas (dier)

Hond bewerken

 
Golden retriever




OmschrijvingDe hond (Canis lupus familiaris) is een gedomesticeerde ondersoort van de wolf. De hond is een roofdier uit de familie van de hondachtigen (Canidae). De hond komt op alle continenten voor, meestal in gezelschap van de mens. Al sinds duizenden jaren wordt de hond gebruikt voor bewakingstaken, bij de jacht, als herdershond en als trekdier.
Preventieve maatregelHonden kunnen geweerd worden met wijnruit.
Meer info:Wikipedia: Hond
Wikibooks: Huisdierengids_hond

Kakkerlak bewerken

 
Kakkerlak.


OmschrijvingDe kakkerlakken (Blattodea) vormen een orde van insecten, die oppervlakkig enigszins lijken op kevers maar hiervan toch sterk verschillen, onder andere door het ontbreken van een volledige gedaanteverwisseling. Bidsprinkhanen en termieten zijn sterker verwant aan de kakkerlakken dan andere insectenorden. Er zijn 4690 soorten kakkerlakken beschreven, waarvan er ongeveer twintig wel eens als plaag kunnen voorkomen. In Nederland komen in huizen de Duitse en de Amerikaanse kakkerlak nog wel eens voor als plaag.
SchadeDe snelheid van ontwikkeling hangt af van de omgeving, vooral de temperatuur en het voedselaanbod: het voorkomen van kakkerlakken in een huis kan een teken zijn van te wensen overlatende hygiëne, zoals rondslingerende etensresten. Een vrouwelijke kakkerlak draagt ongeveer dertig kakkerlakken in een eipakket die na 3 à 5 weken van het lichaam worden afgezet. Hoewel kakkerlakken zelf voor de mens onschadelijk zijn, kunnen ze bacteriën en ziektes overbrengen door van voedsel te eten, er hun behoefte op te doen of eroverheen te lopen.
Natuurlijke vijandenKikker.
BestrijdingKakkerlakkenplagen in huis kunnen moeilijk te bestrijden zijn, omdat de kakkerlakken in spleten wegkruipen en verbazend goed tegen de meest gebruikte gifstoffen kunnen. Door massaal en preventief gebruik van bestrijdingsmiddelen treedt namelijk resistentie op. Een andere, zeer efficiënte en niet-giftige methode is de zogenaamde "Vegas roach trap". Deze bestaat eenvoudigweg uit een glazen pot met nauwere opening (bijvoorbeeld een groentepot), gedeeltelijk gevuld met koffiedik (en eventueel water) of bier. De buitenkant van de pot kan desnoods worden bedekt met ruw plakband, zodat de kakkerlakken makkelijker naar binnen kunnen klimmen. De "Vegas roach trap" is in zoverre insectvriendelijk, dat andere insecten niet aangetrokken worden.
Meer info:Wikipedia: Kakkerlak

Kat bewerken

 
Verschillende katten.



OmschrijvingDe kat of huiskat (Felis catus) is een van de oudste huisdieren van de mens. De gedomesticeerde kat behoort tot de familie der katachtigen (Felidae). De oude soortnaam was Felis domesticus, tegenwoordig is deze vervangen door Felis catus. In het Nederlands wordt ook het woord poes gebruikt, soms meer specifiek in het geval van een vrouwelijke kat. Eind 2009 waren in Nederland ongeveer 3,6 miljoen katten aanwezig. De neiging om langdurig met de gewonde prooi te spelen wordt bij alle katachtigen waargenomen, ook bij de gedomesticeerde kat. Het is een middel om de prooi onschadelijk te maken zonder zelf verwondingen op te lopen als deze zich door bijten verdedigt.
SchadeKatten zijn vijanden van (kleine) vogels.
NutKatten zijn nuttige beesten bij het bestrijden van muizen en ratten.
Lokkende plantenOm katten te lokken kan je valeriaan planten.
Meer info:Wikipedia: Kat (dier)
Wikibooks: Huisdierengids kat
Wikijunior: Katachtigen

Kersenvlieg bewerken

 
Kersenvlieg.


OmschrijvingDe europese kersenboorvlieg (Rhagoletis cerasi), ook wel simpelweg kersenvlieg genoemd, is een tweevleugelige uit de familie van de boorvliegen (Tephritidae). Het is een plaaginsect dat schade veroorzaakt in de kersenteelt. De soort komt voor in Europa. De europese kersenboorvlieg wordt 3,5 tot 5 millimeter lang. De vleugels hebben een opvallende zwarte tekening, bestaande uit drie dikke dwarslijnen waarvan de buitenste doorloopt langs de vleugelrand en een klein voor deze soort dwarsstreepje tegen de vleugelrand tussen de twee buitenste dikke dwarslijnen. Op het borststuk bevindt zich een opvallende oranjegele vlek.
SchadeDe soort vliegt van juni tot augustus. Het vrouwtje legt 50 tot 80 eitjes een voor een in bijna rijpe vruchten. Na 5 tot 12 dagen sluipt de made uit en eet van het vruchtvlees. Na 30 dagen is de made volgroeid en verpopt in de grond. De pop overwintert, soms 2 of 3 keer.
Gevoelige plantenGebruikt de zure kers en zoete kers (zie Kers) als waardplanten. In de teelt van deze soorten kan het insect een plaag zijn. Daarnaast is de soort ook voorkomend op de vruchten van de sneeuwbes, de rode kamperfoelie en de tartaarse kamperfoelie.
Preventieve maatregelTwee keer per jaar spuiten met kruidenoplossing en/of maerl.
Meer info:Wikipedia: Europese kersenboorvlieg

Kever bewerken

 
Kevers
Meer info:Wikipedia: Kevers

Kikker bewerken

 
Bruine kikker.
OmschrijvingKikkers (Anura) zijn een van de drie groepen van amfibieën, naast de salamanders (Caudata) en de wormsalamanders (Gymnophiona). Kikkers zijn ook de grootste groep; van de ongeveer 7150 soorten amfibieën behoort ruim 88% tot de kikkers. Er zijn tegenwoordig ongeveer 6300 verschillende soorten beschreven. Kikkers hebben een vrijwel wereldwijde verspreiding en leven in uiteenlopende habitats.
NutKikkers eten veel plaaginsecten als vliegen en muggen, krekels, slakken en kakkerlakken en ruimen grote hoeveelheden insecten op.
Natuurlijke vijandenReigers en slangen.
Preventieve maatregelAls je geen kikkers in de tuin wilt (hoezo niet?) zorgen dat er geen rommelhoekjes of struiken zijn.
Lokkende plantenStruiken.
Meer info:Wikipedia: Kikkers

Kip bewerken

 
Hen met kuikens.



OmschrijvingDe kip (Gallus gallus domesticus) is een zeer bekende gedomesticeerde vogel uit de familie van de fazantachtigen (Phasianidae) die weer behoort tot de orde Hoendervogels (Galliformes). De kip is de meest voorkomende vogelsoort ter wereld. Met 52 miljard kippen zijn er ruim 7 kippen voor elke mens.
SchadeKippen kunnen in de (moes)tuin veel schade aanrichten. Op zoek naar voedsel woelen ze de grond om zodat jonge planten vernield worden.
NutKippen eten ook slakken.
Meer info:Wikipedia: Kip (vogel)
Wikibooks: Huisdierengids kip

Klerenmot bewerken

 
Imago.



OmschrijvingVan nature leeft de rups van de kleermot in oude vogelnesten en holen van zoogdieren, of wespennesten. De rupsen leven ook binnenshuis en eten van verschillende soorten organische materialen zoals wol en haar, bont, leer, en veren, zijde, maar ook katoen en linnen. Het vrouwtje legt 50-90 eieren, meestal op de plaats waar ze zelf is uitgekomen.
SchadeDe rupsen leven ook binnenshuis en eten van verschillende soorten organische materialen zoals wol en haar, bont, leer, en veren, zijde, maar ook katoen en linnen.
Preventieve maatregelLeg echte lavendel tussen genoemde materialen.
Meer info:Wikipedia: Klerenmot

Konijn bewerken

 
Europees konijn


OmschrijvingHet konijn (Oryctolagus cuniculus) is een zoogdier, behorende tot de orde der haasachtigen (Lagomorpha). Het is de enige soort uit het geslacht Oryctolagus. Het konijn wordt veelvuldig gehouden als huisdier. Konijnen zijn heel kwetsbaar voor ziekten en dan vooral voor myxomatose en rabbit haemorrhagic disease (RHD), twee virusziekten.
SchadeHet konijn leeft van plantaardig voedsel. Zij zullen daarom uit de (moes/sier)tuin moeten worden geweerd.
Gevoelige plantenHet konijn leeft van een grote variatie aan plantaardig voedsel: grassen, kruiden, loten, knollen, bast en akkergewassen als graan en kool.
Natuurlijke vijandenVossen.
Preventieve maatregelKonijnen houden niet van kamille en uien.
Meer info:Wikipedia: Konijn

Koolrups bewerken

 
Koolrups.
OmschrijvingDe koolrups komt uit het eitje van het koolwitje. De rupsen kunnen een ware plaag vormen bij de teelt van kool. De rups weert zich tegen vijanden door uit de koolplanten zwavel in zijn lichaam op te slaan in de vorm van glucosinolaten. Deze verbindingen zijn niet schadelijk voor de plant, maar veranderen in vervelende en/of gevaarlijke vluchtige stoffen als een rups aan de plant eet.
SchadeIn korte tijd kunnen ze door hun vraat veel schade toebrengen aan koolplanten.
Gevoelige plantenDe vlinder legt zijn eitjes in groepjes op de onderkant van de bladeren van onder andere kruisbloemigen zoals boerenkool en spruitkool.
Preventieve maatregelGemaaid gras weert de koolrups.
BestrijdingDe rupsen kunnen geparasiteerd worden door de sluipwesp Apanteles glomeratus, die haar eitjes in de rups afzet, waardoor het nageslacht verzekerd is van een flink lunchpakket. De larven eten de rups van binnenuit op. Een ander, minuscuul sluipwespje (de slechts 0,5 mm kleine Trichogramma brassicae) herkent een geurstof die mannetjes van het koolwitje op zojuist bevruchte vrouwtjes achterlaten en lift dan op de vrouwtjesvlinder mee totdat deze haar eitjes legt. Vervolgens stapt het wespje af en legt haar eigen eitjes weer in die van de vlinder. Na circa tien dagen komen in plaats van kleine rupsjes dan nieuwe sluipwespjes uit de eitjes gekropen. Dit gegeven biedt ook perspectieven voor biologische bestrijding van de rupsen.
Meer info:Wikipedia: Koolrups

Koolvlieg bewerken

 
Maden van de koolvlieg op de bloemkoolhals.
OmschrijvingDe koolvliegen (Delia radicum synoniemen Delia brassicae, Chortophila brassicae en Delia floralis komen voor op kruisbloemigen die mosterdolie of mosterdolieglucoside bevatten. De koolvlieg komt van nature voor in Europa. De koolvlieg Delia radicum lijkt op de huisvlieg, is 4-7 mm lang en heeft een licht- tot donkergrijze kleur.
SchadeVreetschade van de maden aan wortels en stengelhals. Het blad wordt slap en sterft af. De koolvlieg overleeft de winter als pop in de grond. De pop is vier tot acht mm lang, glad, ellipsvormig en geel tot kastanjebruin van kleur. Als de bodemtemperatuur in het voorjaar op 5 tot 8 cm diepte een temperatuur van ongeveer 15°C heeft bereikt kruipen de vliegen uit de pop. Meestal is dit omstreeks half april. Drie tot zeven dagen later begint de eiafzetting en kan drie tot vijf weken (tot eind mei) doorgaan. Een eitje is 1 mm groot en worden per stuk of in groepjes van 2 tot 30 eitjes afgezet. De made ontwikkelt zich in 15 tot 37 dagen, waarna deze zich gaat verpoppen. Bij de tweede en derde vlucht is de periode van eiafzetting langer (eind juni – begin oktober) en worden er minder eitjes afgezet. De tweede vlucht is van eind juni tot begin juli en de derde vanaf augustus.
Gevoelige plantenKool, radijs en rammanas.
Preventieve maatregelPlant kool buiten de vluchttijd van de koolvlieg (eind april tot begin mei. Zet jonge planten diep in de aarde en plant tomaat in de buurt. De koolvlieg kan bestreden worden door koolkragen of insectengaas te gebruiken. Koolkragen zijn te maken door ronde stukken uit oude autobinnenbanden te knippen en op de grond rond de stengel vast te maken. Leg stukjes rabarbersteel bij de kwetsbare planten.
Ook kan je de stengel insmeren met kruidengier, bestrooien met gesteentenmeel of as. Verbrand de aangetaste planten.
BestrijdingSpuit met een zeep-spiritus oplossing en strooi Maërl.
Meer info:Wikipedia: Koolvlieg

Koolwitje bewerken

 
Klein geaderd witje.
OmschrijvingHet groot koolwitje (Pieris brassicae) is een dagvlinder uit de familie Pieridae, de witjes en heeft een spanwijdte 60-70 millimeter. De generaties verschillen van elkaar doordat de eerste generatie vrouwtjes twee duidelijk zwarte stippen heeft, terwijl die bij de tweede generatie zijn versmolten tot een zwarte band op de voorvleugel. De mannetjes van de eerste generatie hebben een donkere vleugeltip en twee grijze stippen en bij de tweede generatie zijn die twee stippen zwart. Het klein koolwitje of knollenwitje (Pieris rapae) is een dagvlinder uit de familie witjes (Pieridae) en is te herkennen aan bijna geheel witte vleugels met een paar zwarte vlekken en op de aderen groene bestuiving. Verder bezoekt de tuin nog het klein geaderd witje (Pieris napi). Deze heeft een scherpe zwarte tekening op en om de vleugeladers en legt eitjes het liefst op wilde kruisbloemigen in plaats van koolplanten.
SchadeHet groot koolwitje legt eitjes in hoopjes bij elkaar. Er komen tientallen rupsen uit. Blad wordt door de rupsen tot op de nerf opgevreten. Het klein kool witje legt evenveel eitjes, maar slecht 1 per plant en zal dus meer planten aantasten.
Gevoelige plantenKool, mierikswortel en radijs.
Natuurlijke vijandenSluipwespen, lieveheersbeestjes en hooiwagens.
Preventieve maatregelCombinatieteelt van kool met bijvoet, brandnetel, dille, citroenkruid, pepermunt, rozemarijn, salie, selderie, spinazie, tomaat, tijm. Bodem bedekken met ligustertakken.
BestrijdingAlsemthee en tomatenbladaftreksel spuiten. Rupsen vangen. Eventueel zeep-spiritusoplossing spuiten.
Lokkende plantenBrandnetel, herderstasje, judaspenning
Meer info:Wikipedia: Koolwitje

Libel bewerken

 
Gewone oeverlibel
Meer info:Wikipedia: Echte libellen
Wikijunior: Kriebelbeestjes/Libel

Lieveheersbeestje bewerken

 



NutBestrijding van luis. Alle lieveheersbeestjes zijn in België beschermd bij Koninklijk Besluit van 22-9-1980. Dit betekent dat het verboden is om ze te doden, te bejagen, te vangen of in gevangenschap te houden, ongeacht het ontwikkelingsstadium; hun woon- of schuilplaats te beschadigen of met opzet te verstoren of ze levend of dood, onder welke vorm ook, te vervoeren, te verhandelen of kosteloos of tegen betaling af te staan.
Meer info:Wikipedia: Lieveheersbeestje

Loopkever bewerken

 
Gouden loopkever


NutEnkele soorten voeden zich met graszaden, maar de meeste zijn carnivoor en voeden zich met larven, slakjes, wormen, spinnen en andere insecten, voor een belangrijk deel aan de wortels knagende plaaginsecten.
Natuurlijke vijandenGrotere spinnen en loopkevers, spitsmuizen, egels, hagedissen en insectenetende vogels.
Meer info:Wikipedia: Loopkevers

Meikever bewerken

 
Meikever.




SchadeEten van jong boomblad. Zie verder engerling.
Meer info:Wikipedia: Meikever

Mier bewerken

 
Mier
SchadeAfgebeten wortels en stengels. Opgegraven zaad. Helpen van bladluizen in ruil voor melk (een zoete honingdauw).
NutAlleen als mieren een plaag gaan vormen, ga je ze bestrijden. Mieren hebben ook een nuttige functie doordat ze soms schimmels eten.
Gevoelige plantenRoos.
Preventieve maatregelMieren hebben een hekel aan boerenwormkruid, goudsbloem, lavendel, marjolein en tijm. Ook kan je de bodem mulchen met tomatenblad, varens, veldsla. Plant lavendel bij de rozen.
BestrijdingPlantengier spuiten.
Meer info:Wikipedia: Mieren

Miljoenpoot bewerken

 
SchadeVraat aan planten en vruchten.
NutMiljoenpoten spelen een belangrijke rol in een ecosysteem door het opruimen van grote hoeveelheden dood plantaardig materiaal.
Gevoelige plantenAardbei, bloemen en komkommer.
Natuurlijke vijandenEgel, kevers, kikkers, mollen en vogels.
Preventieve maatregelBij langdurig nat weer kan een schadelijke vermeerdering optreden van miljoenpoten. Stuif gesteentenmeel op de planten.
BestrijdingMet halve aardappels of omgekeerde bloempotten kan je ze vangen en ergens loslaten waar ze geen kwaad kunnen doen.
Meer info:Wikipedia: Miljoenpoot

Mol bewerken

 
Mol
OmschrijvingDe lichaamslengte van een mol varieert van 11 tot 16 cm en het gewicht ligt tussen de 30 en 130 gram. Het wijfje is iets kleiner dan het mannetje. De mol heeft een korte zwartfluwelen vacht waarmee hij, dankzij een speciale plaatsing van de haren in de huid, even gemakkelijk voor- als achterwaarts door de gangen kan bewegen. Bij de meeste zoogdieren zijn de haren in een bepaalde richting geplaatst, meestal naar achteren, maar bij de mol kunnen de haren in de huidaanhechting kantelen, zodat ze niet blijven steken in de gangwanden als de mol achteruit krabbelt. Kenmerkend voor de mol zijn de tot grote graafhanden omgevormde voorpoten, met elk vijf vingers met puntige nagels en een duimpje, waarmee het dier de ondergrondse gangen graaft. Er worden zowel oppervlakkige gangen (de jaaggangen of mollenritten) als dieper gelegen gangen gegraven (tot op een diepte van 120 cm). De mol heeft kleine, slecht ontwikkelde ogen met een diameter van slechts één millimeter; hij is echter niet blind. Zijn belangrijkste zintuig is zijn spitse roze snuit die gevoelige snorharen en tastzenuwen bevat. Zijn kleine staartje (20-40 mm) wijst altijd omhoog. De mol is ook een goede zwemmer. Hij is zowel overdag als 's nachts actief.
NutRegenwormen zijn het belangrijkste voedsel van de mol. Daarnaast eet hij bijna alle andere dieren die hij in zijn gangen aantreft. Engerlingen, maden en andere insectenlarven, duizend- & miljoenpoten, naaktslakken en andere weekdieren, enzovoort. Soms grijpt hij ook een gewerveld dier, zoals een kikker. De mol moet per dag 40 tot 50 gram aan voedsel binnenkrijgen. In de herfst en winter legt hij voedselvoorraden aan. Daarvoor bijt hij de kop van regenwormen af, zodat ze verlamd raken. De mol verlaat zelden zijn gangenstelsel. Alleen om een nieuw territorium te zoeken, en een enkele keer om bovengronds insecten te vangen.
Natuurlijke vijandenOnder de grond heeft de mol geen natuurlijke vijanden, alleen zijn eigen soortgenoten. Boven de grond wordt de mol bejaagd door onder andere de uil, de buizerd, de blauwe reiger, de ooievaar, de wezel, de hermelijn en de vos. Andere doodsoorzaken zijn honger door droogte en verdrinking door overstromingen.
Preventieve maatregelKeizerskroon planten (ruikt naar vossen.
BestrijdingHalfgekookte ui met water over de molshoop of in de gang gieten (alleen bij overlast, mollen horen thuis in de bio/eko tuin).
Meer info:Wikipedia: Mol

Muis bewerken

 
Rosse woelmuis.
SchadeDe rosse woelmuizen eten plantaardig voedsel als zachte zaden, vlezige vruchten, bladeren, kruiden en boomschors (tot op vijf meter hoogte), aangevuld met paddenstoelen, mossen, wortels, knoppen en gras. Verder wormen en die zijn weer nuttig voor de tuin.
NutNuttig zijn ze ook want ook insecten en slakken staan op de menulijst.
Natuurlijke vijandenUil, vos en wezel.
Preventieve maatregelLeg gedroogde stukjes zonnebloem voor de bloei in het muizengat. Plant witte klaver om bomen en keizerskroon of wolfsmelk als randbeplanting. Muizen houden ook niet van knoflook, narcis en hondstong. Plant narcissen rond (fruit)bomen.
BestrijdingHet is de vraag of je deze leuke beestjes moet bestrijden zolang het geen plaag is.
Meer info:Wikipedia: Rosse woelmuis

Pad bewerken

 
Gewone pad.



NutPadden eten slakken.
Meer info:Wikipedia: Gewone pad
Wikijunior: Pad

Paddenpoel bewerken

Perzikbladwesp bewerken

 
Foto gezocht
Gevoelige plantengevoelig
Preventieve maatregelvooraf
Bestrijdingtijdens

Pissebed bewerken

 
Pissebedden.
SchadeAfgeknaagde kiemplanten en vreetgaten in blad, stengel en wortels van planten.
Gevoelige plantenKiemend zaad.
Natuurlijke vijandenSpitsmuis.
Preventieve maatregelLaat geen rottende delen liggen en verstuif gesteentenmeel.
BestrijdingJe kan vallen uitzetten van uitgeholde aardappels en vochtige jute zakken.
Meer info:Wikipedia: Landpissebedden
Wikijunior: Pissebed

Pompoenkever bewerken

 
Preventieve maatregelPlant oost-Indische kers bij pompoen.
Lokkende plantenPompoen.

Preimot bewerken

 
OmschrijvingEen nachtvlindertje, dat ook eitjes afzet op de prei en waarvan de larven zich in de prei vreten. De larven vreten aan het binnenste blad, terwijl ze de bladhuid ongemoeid laten. Je ziet dan 'vensters' in het blad, waarin de larven zich bewegen. Later worden dat witte strepen, die kunnen gaan scheuren en het blad een rafelig uiterlijk geven.
SchadeAan het blad zijn sporen van vraat te zien en er zijn gangen in de plant. De hartbladeren sterven af.
Gevoelige plantenPrei en ui.
Preventieve maatregelCombinatieteelt met selderie en wortel. Gieten met heermoesgier bij de planten.
BestrijdingHet zieke blad afsnijden. Spuiten met heermoesgier. Ter bestrijding is ook insectengaas effectief. De eitjes worden voornamelijk op het bovenste blad afgezet.
Meer info:Wikipedia: Preimot

Preivlieg bewerken

Preivlieg veroorzaakt knobbeltjes op de steel van de prei, verwijder de aangetaste planten en vernietig ze.

Pruimenmot bewerken

 


SchadeGaatjes in het vel van de pruim en vreetsporen binnenin. Verder uitwerpselen in de gangen en pruimen die afvallen.
Gevoelige plantenPruim.
Natuurlijke vijandenvogels.
Preventieve maatregelZieke vruchten oprapen en verwijderen.
Meer info:Wikipedia: Pruimenmot

Regenworm bewerken

 
Regenworm
Gevoelige plantengevoelig
Preventieve maatregelvooraf
Bestrijdingtijdens

Ritnaald bewerken

 
Het bovenaanzicht van een Ritnaald.
SchadeAfgevreten wortels en jonge planten. In aardappel en wortel zichtbare gaten.
Gevoelige plantenAardappel, sla.
Natuurlijke vijandenLoopkever, mol, pad, spitsmuis en vogels.
Preventieve maatregelHoud de grond goed los.
BestrijdingVallen maken van halve aardappel of wortel. Gebruik sla als lokplant die je, als ze verwelkt, voorzichtig uitgraaft en de ritnaalden vangt en aan de vogels voert.
Meer info:Wikipedia: Ritnaald

Rozemarijngoudhaantje bewerken

 
Rozemarijngoudhaantje


OmschrijvingHet rozemarijngoudhaantje (Chrysolina americana) is een keversoort uit de familie bladhaantjes (Chrysomelidae). De soort komt in Nederland en België voor als exoot en is oorspronkelijk afkomstig uit Zuid-Europa. Het dier is overdag actief en kan tot acht millimeter groot worden. Opvallend zijn de kleurrijke en glimmende dekschilden. Hieronder liggen de vleugels, maar deze zijn te kort om mee te kunnen vliegen. De antennes bestaan uit elf geledingen. Bij gevaar gedraagt het rozemarijngoudhaantje zich alsof het dood is en trekt het de pootjes en antennes in. Ei-afzet begint vaak aan het eind van de zomer. De eitjes zijn ongeveer twee millimeter en langwerpig; ze worden aan de onderkant van de bladeren afgezet. De larven komen ongeveer tien dagen na de ei afzet uit. Afhankelijk van de temperatuur voeden de larven zich gedurende een paar weken, waarna ze zich op de grond laten vallen om te verpoppen. De larven zijn grijzig wit met vijf donkere strepen in de lengte; ze zijn vijf tot acht millimeter lang.
SchadeDe larve is grijszwart en voedt zich met de bladeren van genoemde planten. De schade is te herkennen aan de vraat aan de toppen van de planten, die dan bruin worden.
Gevoelige plantenRozemarijn, Lavendel, Tijm en Salie.
Natuurlijke vijandenZover bekend hebben rozemarijngoudhaantjes nog geen natuurlijke vijanden in Nederland.
Meer info:Wikipedia: Rozemarijngoudhaantje

Rups bewerken

 
Bij aanraking van de koningspagerups verschijnen als afweermeganisme de twee oranje hoorntjes.
Gevoelige plantenVeel planten zijn gevoelig voor rupsenvraat.
Natuurlijke vijandenVogels.
Preventieve maatregelTwee keer per jaar spuiten met kruidenoplossing en/of maerl.
BestrijdingVogels lokken.
Lokkende plantenVeel rupsen hebben een favoriete plant. Zo laat wat brandnetels staan om het koolwitje weg te lokken van je koolgewassen.
Meer info:Wikipedia: Rups

Schaap bewerken

 
Grazend schaap.




OmschrijvingHet schaap (Ovis aries) is een evenhoevig zoogdier, dat door de mens is gedomesticeerd om onder andere wol te leveren. Het is een herkauwer, nauw verwant met de geit. De soort behoort tot het geslacht Ovis, waar ook de moeflon en het dikhoornschaap toe behoren. Het mannetje wordt ram genoemd, het vrouwtje is een ooi en het jong een lam. Een schaap is bij uitstek een kuddedier en kan slecht tegen alleen zijn.
Meer info:Wikipedia: Schaap_(dier)
Wikibooks: Portaal:Huisdierengids

Schildluis bewerken

 
Wollig dopluis in een moerbei. Één van de 7000 soorten schildluizen.
SchadeEr blijven korsten van harde schildjes van de luis op de takken en stammen achter. Verder is er zuigschade.
Gevoelige plantenVruchtbomen vooral appel, peer en perzik. Verder roos.
Preventieve maatregelStammen insmeren met Preicobact.
BestrijdingStammen afborstelen.
Meer info:Wikipedia: Schildluizen

Slak bewerken

 
Segrijnslak.
SchadeHet menu bestaat voornamelijk uit jonge, groene planten of scheuten, wat schade veroorzaakt aan planten.
NutVeel soorten (zoals huisjesslakken behalve enkele grotere zoals de segrijnslak) zijn belangrijke opruimers die ten onrechte als schadelijk worden gezien.
Gevoelige plantenAlle jonge planten.
Natuurlijke vijandenVogels (merels en lijsters), kippen, egels, kikkers en padden.
Preventieve maatregelSlakken houden niet van dennennaalden, houtskool, fijngemaakte schelpen en eierschalen, grind, zaagsel, hulstblad, koffiedik, rottend eikenblad en eikenschors. Strooi die tussen je dierbare plantjes. Afwerende planten zijn verder alsem (theeaftreksel van blad en knoppen), hysop, knoflook, mosterd, heermoes (1kopje verse gehakt blad op 1 ltr water, 20 min. koken, zeven en spuiten), oost-indische kers, salie, tomaat, tijm, ui.
BestrijdingGraaf een conservenblikje met een bodem bier in de grond, de slak wordt daardoor aangetrokken, valt erin en verdrinkt. Dierenvrienden kunnen merels en andere slakkenetende vogels (vooral Franse ;-) lokken. Regelmatig schoffelen helpt ook. Slakken houden niet van losse, droge grond. Geen zout gebruiken, dat is ook slecht voor de planten.
Meer info:Wikipedia: Slak

Spint (mijt) bewerken

 
SchadeBij 'Rode spint' zijn onder tegen het blad mijtenkolonies te zien en treedt een bruinachtige verkleurig op, het weefsel valt weg en het blad valt af. Bij gewone spintmijt zijn er kleine witte vlekken en fijn spinsel aan de onderzijde van het blad. Bij aardbei is een misvorming van het blad, bloemen en knoppen te zien.
Gevoelige plantenAardbei, boon, chrysanten, hennep, hortensia, komkommer, paprika, passiebloem, pompoen, vruchtbomen en kasculturen.
Natuurlijke vijandenRoofmijt en roofwants.
Preventieve maatregelAlle biologische verzorging helpt preventief. Geef compost en gesteentenmeel. Een kruidenoplossing van brandnetel en heermoes helpt ook evenals mulchen. Aardbei in mengteelt met ui en knoflook. Kassen luchten, ook 'koude' kassen of bakken moeten af en toe gelucht worden.
BestrijdingZieke plantdelen vernietig je. Spuit met een koude watrestraal in de zon de aangetaste plant af en behandel daarna met de kruidenoplossing. Indien ernstig kan ook een Zeep-spiritus oplossing worden gespoten.
Meer info:Wikipedia: Spint (mijt)

Thrips bewerken

 
Een paar van de 5000 soorten.


SchadeLichte vlekken op het blad, onderkant ziet er vies uit. Tripsen voeden zich met sappen uit cellen van verscheidene soorten planten en dieren door gaatjes in de cel te prikken en de inhoud op te zuigen.
NutAndere soorten tripsen voeden zich met sappen uit andere insecten of mijten en worden nuttig bevonden.
Gevoelige plantenErwt en ui. Vooral bij warm weer.
Preventieve maatregelZorg voor teeltwisseling en luchtige standplaatsen. Houd de gewassen gelijkmatig vochtig en zaai vroeg in het jaar.
Meer info:Wikipedia: Tripsen

Uienvlieg bewerken

 
Maden van de uienvlieg.
SchadeDe maden vreten de bollen en het blad van binnenuit aan waarna rotting volgt.
Gevoelige plantenKnoflook, prei en ui.
Preventieve maatregelCominatieteelt met wortel. Vermijd gebruik van stinkende mest. Vermijd zaai tijdens de vlucht van de vlieg (april/mei).
BestrijdingStuif gesteentenmeel over de pootuitjes en gebruik kruidenthee van alsem en boerenwormkruid. Aangetaste planten verbranden.
Meer info:Wikipedia: Uienvlieg

Valse meeldauw bewerken

Zie Meeldauw

Veenmol bewerken

 
Veenmol.


SchadeAfgevreten wortels en knollen.
NutSoms ook nuttig, eet andere insecten, maar ook de wormen.
Gevoelige plantenVooral jonge zaaisels in de bak of kas.
Natuurlijke vijandenMerel, mol, spitsmuis, spreeuw.
Preventieve maatregelGangen opgraven en de nesten vernielen om plagen te voorkomen. Een glas ingraven tot de rand helpt om ze te vangen. Ze vallen er in en kunnen er niet meer uit klimmen.
Meer info:Wikipedia: Veenmol

Vleermuis bewerken

 
Myotis daubentonii.jpg
OmschrijvingDe watervleermuis en de meervleermuis zijn vooral algemeen bekend in Nederland
Nuteet insecten als muggen, kevers, motten
Gevoelige plantengevoelig
Preventieve maatregelvooraf
Bestrijdingtijdens 'x' Beschermd diersoort in heel Nederland en België, niet verstoren, zieke melden bij een vleermuisopvangcentrum, dode bij een onderzoekscentrum, niet met handen aanraken vanwege virussen, slapende vleermuizen laten zitten

Vlieg bewerken

 
Vlieg.


Preventieve maatregelPlant basilicum, boerenwormkruid, zegekruid en notenbomen om vliegen te weren. Vooral een walnoot bij het terras is aan te bevelen. Ook (takken van) vlier helpt vliegen verdrijven.
Meer info:Wikipedia: Vlieg
Wikijunior: Kriebelbeestjes/Vlieg

Vlinder bewerken

 
Geel oranjetipje


OmschrijvingVlinders hebben vrijwel alle dezelfde lichaamsbouw maar kennen een grote variatie in de vorm en grootte van de vleugels, ook de vleugelkleuren en -patronen verschillen vaak per soort. De rupsen kennen eveneens een enorme diversiteit aan vormen en zijn vaak goed van elkaar te onderscheiden. Veel vlinders zijn gemakkelijk als zodanig te herkennen maar er zijn uitzonderingen. Zo zijn er ongevleugelde soorten en zijn er soorten die niet beschikken over de voor vlinders zo kenmerkende roltong. Hier vind je meer informatie over vlinders of hier Vlindertuin Informatie over hoe een Nederlandse tuin aantrekkelijk kan worden gemaakt voor vlinders.
SchadeAlleen als rups kan de vlinder soms (grote) schade aanrichten.
NutVlinders zorgen voor bestuiving.
Gevoelige plantenVeel planten (bloemen} lokken door de aanwezige nectar een veelheid aan vlinders.
Natuurlijke vijandenZie vijanden op Wikipedia.
Lokkende plantenGele mosterd
Meer info:Wikipedia: Vlinders

Vruchtbladroller bewerken

 
Foto gezocht
Gevoelige plantengevoelig
Preventieve maatregelvooraf
Bestrijdingtijdens

Vogel bewerken

 
Een nieuwsgierige huismus.
SchadeIn sommige periodes zijn vogels lastig omdat de vruchten opeten die we eigenlijk voor onszelf bestemd hebben.
NutVogels zijn leuk om naar te kijken, we genieten van hun zang, ze vespreiden (soms over grote afstand) zaden en veel vogels eten een enorme hoeveelheid (schadelijke en hinderlijke) insecten en andere beesten. Je lokt ze dus door te zorgen dat ze kunnen nestelen. Maak onderkomens zoals vogelhuisjes.
Gevoelige plantenVooral gewassen met zacht, rijp fruit (kersen, bessen, druiven, e.d.) zijn het doelwit.
Preventieve maatregelLang voordat de vruchten rijp zijn kan je stukjes aluminiumfolie, trildraad of zwarte garendraden in de struiken hangen. Vogelnetten helpen het best, maar deze zijn helaas moeilijk bij bomen als bijvoorbeeld de kersenboom. Voor aardbeien en bessen kun je het beste een soort kooi maken. Span de netten strak over een houten geraamte zodat de vogels niet verstrikt raken. Vooral zwarte of groene netten zijn af te raden, blauwe zijn beter omdat de vogels dat vanuit de lucht aanzien voor water en dus niet zullen landen (en nu maar hopen dat de reiger niet op je aardbeiennetje land.
Kattekruid lokt katten wat ook vogels afschrikt al wordt er dan soms wel een gegrepen.
BestrijdingVogels bestrijd je natuurlijk niet.
Meer info:Wikipedia: Vogels

Wesp bewerken

 
Middelste wesp



NutBestuiving
Lokkende plantenPaarse wespenorchis
Meer info:Wikipedia: Wespen

Wittevlieg bewerken

 
Witte vlieg aan de onderzijde van een blad.
SchadeZuigvlekken aan het blad en roetdauw door afscheiding. Waar te nemen door kolonies witte, gevleugelde insecten aan de onderzijde van het blad.
Gevoelige plantenVooral in de bak of kas bij tomaten en komkommer, buiten op kool.
Natuurlijke vijandenSluipwesp.
Preventieve maatregelDe bak en kas regelmatig goed luchten. Zaai afrikaantjes.
BestrijdingSpuiten met brandnetelaftreksel en koud water.
Meer info:Wikipedia: Witte vlieg

Woelrat bewerken

 
Woelrat.


Preventieve maatregelPlant narcissen rond (fruit)bomen.
Meer info:Wikipedia: Woelrat

Wolluis bewerken

 
Wolluis op een cactus.


SchadePlanten groeien niet, blad wordt geel en valt af.
Gevoelige plantenBijna alle planten.
Preventieve maatregelLok lieveheersbeestje en sluipwesp. Laat oostindische kers tegen de stam van een boom opklimmen.
Meer info:Wikipedia: Wolluis

Wortelvlieg bewerken

 
Wortelvlieg.
SchadeRoodbruine vraatgangen in wortels die gaan stinken terwijl het blad verkleurt en afsterft.
Gevoelige plantenVooral wortels en soms ook dille, karwij, kervel, peterselie, selderie.
Preventieve maatregelZorg voor cominatie met ui en een winderige open plek. Gebruik geen stalmest en zaai vroeg. Ook salie weert de wortelvlieg.
BestrijdingJe kan sterk ruikende kruiden zoals boerenwormkruid, dille of lavendel tussen de rijen leggen. Verder begieten met een kruidenaftreksel van knoflook en uienschillen.
Meer info:Wikipedia: Wortelvlieg

Zwarte luis bewerken

 
Zwarte luis op Bunium bulbocastanum
Gevoelige plantenGewone goudsbloem
Preventieve maatregelvooraf
Bestrijdingtijdens
Meer info:Wikipedia: Zwarte luis
Informatie afkomstig van https://nl.wikibooks.org Wikibooks NL.
Wikibooks NL is onderdeel van de wikimediafoundation.