Toki Pona/Les 2

Les 2 Basiszinnen

Besproken vocabulaire in deze les:

• Zelfstandige naamwoorden
  • jan - iemand, persoon
  • mi - ik, mij
  • moku - voedsel
  • sina - jij, jou
  • suno - zon, licht
  • telo - water, vloeistof

• Werkwoorden/bijvoeglijke naamwoorden
  • moku - eten, drinken
  • pona - goed, simpel; maken, repareren
  • suli - groot, hoog, lang, belangrijk

• Grammaticale woorden
  • li - scheidt een zelfstandig naamwoord in de 3e persoon van werkwoord

Zinnen met mi of sina als onderwerp

Het eerste ding dat belangrijk is om te weten over Toki Pona is dat het geen woorden heeft als 'is' of 'zijn'. Bijvoorbeeld:

• mi pona. = ik (ben) goed
• sina suli. = jij (bent) groot/belangrijk

Je hoeft simpelweg mi of sina te zeggen, en de zin af te maken met een werkwoord of een bijvoeglijk naamwoord. Dit lijkt misschien vreemd op het eerste gezicht, maar er zijn zelfs natuurlijke talen die geen woorden als 'is' of 'zijn' kennen. In werkelijkheid maakt dit een taal zelfs simpeler, als je er goed over nadenkt.

De dubbelzinnigheid van Toki Pona

Dit is wederom iets wat wellicht vreemd zal over komen. Wellicht heb je al gezien dat veel woorden meerdere betekenissen hebben. Het woord suli bijvoorbeeld kan zowel lang, groot, als belangrijk betekenen. Dat is nu eenmaal hoe Toki Pona werkt. Aangezien de taal zo'n kleine woordenschat heeft, is dubbelzinnigheid iets wat praktisch niet genegeerd kan worden. Dit is niet per se slecht: door z'n relatieve vaagheid, is een spreker van Toki Pona gedwongen zich te beperken tot de kern van een zaak, in plaats van uit te weiden en allerlei andere zaken erbij te betrekken.

Nog een eigenschap van de taal omvat het feit dat er niet valt te zeggen of een woord in het enkelvoud of meervoud is geschreven of gesproken. Bijvoorbeeld: jan kan persoon of personen betekenen. Dit is echter niet per definitie vreemd, aangezien meerdere natuurlijke talen (zoals Japans) deze eigenschap hebben.

Het werkwoord

Bekijk de volgende voorbeelden eens:

• mi moku. = ik eet OF ik ben voedsel
• sina pona. = jij bent goed OF jij maakt

Ook hier komt de dubbelzinnigheid weer terug. Omdat er geen woord is voor is of zijn, is de exacte betekenis niet zeker vast te stellen. moku in de eerste zin kan een werkwoord of een zelfstandig naamwoord zijn, net als het feit dat pona in de tweede zin goed of maken kan zijn. In situaties als deze dient de luisteraar te vertrouwen op de context. Want zeg nou zelf: hoe vaak zegt iemand nu ik ben voedsel? Voor zinnen als sina pona is er een andere manier om te specificeren wat je bedoelt, maar daar wordt later op teruggekomen.

De afwezigheid van tijden

De werkwoorden in Toki Pona hebben nooit tijden. Bijvoorbeeld:

• mi pona. = ik ben goed OF ik was goed OF ik word goed

Dit is wederom een aspect van de vaagheid van Toki Pona. Als het echt nodig is om aan te geven wanneer iets gebeurde zijn er mogelijkheden om te specificeren of iets in het verleden, tegenwoordige tijd of toekomst afspeelt. Hier wordt echter later op teruggekomen.

Zinnen zonder mi of sina als onderwerp

Tot nu toe was het vormen van zinnen met mi en sina makkelijk. Maar er zit een klein addertje onder het gras. Het is niet moeilijk te leren, maar het dient wel geleerd te worden. Kijk naar de volgende zinnen:

• telo li pona. = water (is) goed
• suno li suli. = (de) zon (is) groot
• moku li pona. = eten/voedsel (is) goed

li is een grammaticaal woord dat het onderwerp van haar werkwoord scheidt. Het dient alleen gebruikt te worden als het onderwerp niet mi of sina is. Het lijkt misschien een nutteloos woord, maar in werkelijkheid is het zeer handig. Probeer het steeds te gebruiken zodat het natuurlijk voor je wordt.