Jungiaans woordenboek/Inleiding

Voor Jung was de psyche een innerlijke wereld die even omvangrijk was als de uiterlijke wereld. Deze enorme innerlijke wereld is minstens even mysterieus, en nog moeilijker te doorgronden dan de uiterlijke wereld. Jung heeft er zijn hele leven lang naar gestreefd om iets van de sluier op te lichten, om een klein stukje van het mysterie van de psyche te leren kennen. In Jungs visie is een menselijk wezen innerlijk een geheel. Hij stelde dat de meesten van ons echter het het contact hebben verloren met belangrijke delen van ons 'zelf'. Door te luisteren naar de boodschappen van onze dromen en verbeelding, is het mogelijk om die verschillende delen opnieuw met elkaar te integreren. Het doel van het leven is individuatie, het proces dat gericht is op de harmonisatie van de verschillende componenten van de psyche.

	« Individuation means becoming a 'single, homogenous being, and in so far as 'individuality' embraces our innermost, last, and incomparable uniqueness; it also implies becoming one's own self. We could therefore translate individuation' as 'coming to selfhood' or 'self-realization'. »
	(Two Essays on Analytical Psychology, CW 7, p. 171)

Analytische psychologie of jungiaanse psychoanalyse is een stroming binnen de dieptepsychologie die Jung ontwikkelde na zijn breuk met Sigmund Freud. Deze vorm van psychologie onderzoekt vooral hoe het collectief onbewuste, het deel van het onbewuste dat alle mensen gemeenschappelijk hebben, de persoonlijkheid beïnvloedt. Analytische psychologie wordt niet alleen toegepast bij mensen met een psychische stoornis, maar ook bij hen die hun eigen psychologische ontwikkeling en welzijn willen bevorderen.

Het doel van de analytische psychologie is de studie van zowel het persoonlijk als collectief onbewuste, en te streven naar de integratie van het bewuste en onbewuste door middel van allerlei psychologische methoden en technieken. Jung zag het onbewuste als een gids, vriend en adviseur van de bewuste geest.

Jungs benadering van de psychologie benadrukt het begrijpen van de psyche door middel van het verkennen van antropologie, astrologie, alchemie, dromen, kunst, mythologie, religie en filosofie. Net als een bioloog de wetenschap van de vergelijkende anatomie tot zijn beschikking heeft, heeft een psycholoog kennis nodig over de producten van onbewuste activiteit en mythologie. Zie ook: Amplificatie.

In het jungiaanse model van de psyche vormen het bewuste en onbewuste samen de psyche:

1. Het ego of bewustzijn. Het omvat de gedachten, herinneringen en emoties waar een persoon zich bewust van is. Het ego is grotendeels verantwoordelijk voor het gevoel van identiteit en continuïteit van de persoonljkheid.
2. Het persoonlijk onbewuste met de individuele herinneringen die niet bewust zijn, maar terug bewust kunnen worden gemaakt.
3. En het collectief onbewuste, waarin de "psychische erfenis" van de menselijke ervaring is opgeslagen in de vorm van archetypen die onder meer worden onthuld in dromen, mystieke ervaringen en in de symboliek der mythen. Als pendant van het innerlijke collectief onbewuste wordt het op de buitenwereld gerichte collectief bewuste gezien: de culturele erfenis en waarden die mensen delen.

De vier stadia van analytische behandeling

Jung onderscheidt vier aspecten die zijn methode van analyse kenmerken. Ze hoeven niet noodzakelijk in volgorde te worden 'afgewerkt', en niet alle patiënten doorlopen de vier stadia:

1. Catharsis of reiniging: te vergelijken met een soort biecht waarbij de patiënt zich openstelt en vertelt wat hem of haar bezwaart.
2. Elucidatie of opheldering: de therapeut interpreteert het verleden van de patiënt en de projectie of overdracht van belangrijke complexen. Droominterpretatie onthult de 'geheimen' van de patiënt (fantasieën, onderdrukte gevoelens), en voert hem terug naar het verleden en dieper in het onbewuste.
3. Opvoeding: de patiënt moet aangeleerd worden hoe hij kan functioneren als sociaal wezen. Jung omschrijft het als 'uit zichzelf halen en andere paden kiezen'.
4. Transformatie: in dit stadium mikt de therapeut hoger dan het 'normaal' maken van de persoon. Transformatie beoogt vervulling: zelfverwezenlijking of individuatie.

Jung vs. Freud, de verschillen

Carl Jung was een vroege verdediger van Freud met wie hij een interesse in het onbewuste deelde. Hij was ook een actief lid van de Weense Psychoanalytische Vereniging en werd in 1910, op verzoek van Freud, de nieuwe voorzitter van de Internationale Psychoanalytische Vereniging. De eerste barst in hun intense relatie kwam twee jaar later tijdens een rondreis door de VS waarbij Jung lezingen gaf over de psychoanalyse. Hij gaf openlijk kritiek op Freuds theorie van het Oedipuscomplex en diens nadruk op de impact van seksualiteit tijdens de kinderjaren. Het leidde tot een echte breuk, waarna Jung zijn eigen weg ging. De belangrijkste verschillen betroffen hun opvattingen over de aard van het libido, het onbewuste en de diepere oorzaak van gedragingen.

Theorie	Jung	Freud
Libido	algemene psychische energie	seksuele energie
Onbewuste	onderscheid persoonlijk (zie Freud) en collectief onbewuste	opslagplaats van verdrongen wensen van het individu
Oorzaak gedrag	voorbije ervaringen en streven naar vervulling, eenheid	voorbije ervaringen, met name uit de kindertijd

Jung vatte droomanalyse daardoor ook anders op dan Freud. Freudiaanse droomanalyse is gebaseerd op repressie (onderdrukking). Dit betekent dat dromen gezien worden als uitingen van onderdrukt materiaal uit het onbewuste. Jungianen vatten de inhoud van dromen op als onbewuste boodschappen aan de dromer. De betekenis van die boodschappen wordt vaak niet onmiddellijk begrepen, omdat ze uitgedrukt worden in symbolen. Cliënt en therapeut kunnen die betekenis achterhalen door samen te werken en zo onbewuste attitudes, motieven en keuzes van de cliënt in het bewustzijn te brengen.

Receptie

Jung werd verweten een mysticus te zijn, omdat hij in tegenstelling tot de biologische benadering van Freud ook het spirituele leven van de mens in zijn analyse betrok en veel belang hechtte aan religieuze en filosofische aspecten (zie bijvoorbeeld zijn methode van amplificatie). Met name zijn archetypen en het collectief onbewuste moesten het bij zijn collega's ontgelden. Zijn methode werd ook nooit zo populair als die van Freud vanwege het reeds genoemde aura van mysticisme en de complexiteit van zijn visie.