Leer jezelf ecologisch tuinieren/Actaea

Actaea is een geslacht uit de ranonkelfamilie (Ranunculaceae), dat 20 tot 30 soorten omvat.

Net als andere ranonkelachtige werd Actaea spicata – ook christoffelkruid genoemd – vroeger gebruikt als remedie tegen schurft en andere huidziekten, vaak met desastreuze gevolgen.

Linnaeus gaf ook een andere plant uit de Euraziatische wouden een naam: Actaea cimicifuga. Het woord “cimicifuga” – die wandluizen verjaagt – verwijst naar het vroegere gebruik. Deze onwelriekende plant, ‘zilverkaars’ genoemd, werd inderdaad in het beddengoed geplaatst om wandluizen te verjagen. Linnaeus veranderde de naam later in Cimicifuga foetida omdat de vruchten geen bessen zijn maar droge kokervruchtjes zoals bij monnikskap of ridderspoor. Recente DNA studies tonen echter dat deze twee soorten onnodig gescheiden werden. De zilverkaars werd zo opnieuw bij het geslacht Actaea ondergebracht.

Soorten

• 
  Christoffelkruid (Actaea spicata)

Kweek

Actaea zijn in onze streken goed winterhard. Het zijn planten voor schaduwrijke en koele plaatsen, die de brandende zon en aanhoudende droogte vrezen. Ze staan erg goed tussen rododendrons en vinden gemakkelijk een plaatsje tussen andere schaduwplanten als varens, Japanse anemonen of soorten van de geslachten Aconitum, Uvularia, Jeffersonia, Maianthemum, enz..

Christoffelkruiden zijn geliefd om hun bladeren die een mooi tapijt vormen in het onderhout en hun vaak fraaie vruchten.

Etymologie

Linnaeus zou de legende van Ακταίον – een jager die door de godin Artemis in een hert werd veranderd nadat hij haar tijdens het baden betrapte, om vervolgens door zijn eigen honden verscheurd te worden – als inspiratiebron genomen hebben toen hij een plant van onze bossen de naam Actaea spicata gaf. De zwarte bessen van deze plant zijn even gevaarlijk voor de mens als de honden voor de onfortuinlijke Ακταίον. Ze bevatten proto-anemonine, een dodelijk gif dat verlamming van de ademhaling veroorzaakt. Volgens andere bronnen<ref>Backer C.A., Verklarend woordenboek van wetenschappelijke plantennamen, L.J. Veen, 2000. /ref>, zou Actaea’ een latinisering zijn van het Griekse ‘ακτή’ (vlier), door de gelijkenis van de bladeren en bessen met die van de Vlier.

Noten en Referenties

• Leo Jellito & Wilhelm Schacht, Hardy Herbaceous Perennials, Timber Press 1995
• Daniel J Hinkley, The Explorer’s Garden - Rare and Unusual Perennials, Timber Press 1999
• Réginald Hulhoven, Kaarsen voor De Heilige Christoffel – Zilverkaarsen: een terugkeer naar de bron, De Tuinen van Eden, 20: 50-57, 2004
• ITIS Report – Actaea
• NCBI Taxonomy – Actaea
• NPGS-GRIN information – Actaeas