Filosofisch woordenboek/H
- Hatha yoga- Een fysieke yogavariant die voor het grootste deel bestaat uit de beoefening van lichaamshoudingen (asana's) en ademhalingstechnieken (pranayama).
- Hedonisme (van het Griekse hèdonè: genot) - Een levensbeschouwing en filosofische stroming die het genot als richtsnoer voor het handelen neemt. Socrates' leerling Arististippus van Cyrene (ca. 435 - ca. 356 v.Chr.) zou er de grondlegger van zijn.
- Hegel, volledige naam Georg Wilhelm Friedrich Hegel (1770-1831) - Een Duits filosoof die vooral bekend is als ontwikkelaar van het Duits idealisme dat reeds met Kant was begonnen. Hij zag zijn eigen filosofie als de synthese van alles dat eraan voorafging. Een van zijn bekendste werken is Die Phänomenologie des Geistes uit 1807, een boek waarin hij de geschiedenis van de mensheid zoals deze zich in fasen ontvouwt beschouwt als een ontwikkeling van de 'geest'. Bekende termen die met hem in verband worden gebracht zijn these-antithese-synthese. Hij zou later veel invloed uitoefenen op het denken van Marx.
- Heliocentrische theorie- Zie Heliocentrisme.
- Heliocentrisme - Een historische theorie die ervan uitging dat de zon het middelpunt van het universum is, waar alles om heen draait, of het middelpunt van het zonnestelsel, waar de planeten omheen draaien. In 1633 dwong de inquisitie Galileo Galilei tot het afzweren van het heliocentrisme en het herroepen van zijn stelling dat de aarde in het universum niet stilstaat.
- Heraclitus van Efese - (ca.500 v.Chr.) Een Grieks wijsgeer en natuurfilosoof die onder de indruk was van de voortdurende verandering in de wereld. Hij zag het vuur als meest beweeglijk en veranderlijk element. De grondstof waaruit de wereld bestaat, het eerste beginsel van alles, ook van de menselijke ziel. Zijn bekendste uitspraak is 'Panta rhei', alles stroomt. En ook :'Strijd is de vader van allen'.
- Hermeneutiek - de theorie en methodiek van interpretatie van vooral Bijbelteksten en filosofische teksten.
- Hermetisch - Afgeleid van het Corpus Hermeticum, een verzameling van esoterische traktaten uit de late oudheid, traditioneel toegeschreven aan de mythische figuur Hermes Trismegistus. Daaruit ontstond de betekenis van geheimzinnig, geheim, afgesloten.
- Heteronomie - De opvatting dat de wil door een vreemde wet van buitenaf bepaald wordt. Het tegenovergestelde is Autonomie.
- Hylozoïsme - Aan het panpsychisme verwante stroming die stelt dat alle materie van zichzelf leeft. De meeste hylozoïsten beschouwen zichzelf ook als panpsychist; een belangrijke uitzondering is Schopenhauer, die de wil niet als een vorm van leven beschouwt maar het leven zelf als een uiting van wil.