Verklarende woordenlijst biologie voor het secundair onderwijs/C


A · B · C · D · E · F · G · H · I · J · K · L · M · N · O · P · Q · R · S · T · U · V · W · X · Y · Z


- C -
Centrosoom

C3-plant - Calvin-cyclus - CAM-plant - cambium - capillair - capillaire werking - Cara - carcinogeen - carnivoor - caroteen - cel - celcompartiment - celcyclus - celdeling - celdifferentiatie - celfusie - celkern - cellichaam - cellulase - cellulose - celmembraan - celplasma - celspecialisatie - celstrekking - celwand - centrale zenuwstelsel - centromeer - centrosoom - chemo-autotroof - chemoreceptor - chemosynthese - chemotaxis - chitine - chlamydia - chlorofyl - chloroplast - cholecystokinine - cholesterol - cholinesterase - chondroblast - chondrocyt - chorda - chorion - chromatide - chromatine - chromatinenetwerk - chromoplast - chromosoom - chromosoommutatie - citroenzuurcyclus - climax-ecosysteem - climax stadium - co-enzym - codominantie - codon - coïtus - collageen - commensalisme - compensatiepunt - competitie - compostering - concurrentie - condensatie - conditionering - conflictgedrag - consument - contractie - contractiele vacuole - convergente evolutie - convergentie - copulatie - corpus luteum - corticosteron - coöperatie - coördinatie - creatine - crossing-over - crossing-over percentage - cuticula - cyanobacterie - cytochroom - cytokinese - cytoplasma - cytosine -

C3-plant

bewerken


Zie Wikipedia

Calvin-cyclus

bewerken


Zie Wikipedia

CAM-plant

bewerken


Zie Wikipedia

cambium

bewerken

Het cambium is een meristematisch weefsel dat onder andere zorgt voor de diktegroei van de wortel en stengel van tweezaadlobbige zaadplanten.
Zie Wikipedia

celcyclus

bewerken

De celcyclus is de opeenvolgende reeks van processen die begint op het moment dat de cel door deling ontstaat en eindigt op het ogenblik dat deze cel op haar beurt deelt in twee nieuwe dochtercellen.

De celcyclus bij eukaryoten bestaat uit de interfase en de mitose.


Zie Wikipedia

Animaties

bewerken

Ander lesmateriaal

bewerken

Afbeeldingen van Wikimedia Commons

bewerken
Meer afbeeldingen over dit onderwerp vindt u in Categorie Cell cycle op Wikimedia Commons

celdeling

bewerken


Zie Wikipedia

celdifferentiatie

bewerken


Zie Wikipedia

celfusie

bewerken


Zie Wikipedia

celkern

bewerken


Zie Wikipedia
Het organel bij (Eukaryote) cellen dat ongeveer 10% van het celvolume inneemt en dat de chromosomen van de cel bevat. De kern is omgeven door een kernmembraan.

cellichaam

bewerken


Zie Wikipedia

cellulase

bewerken


Zie Wikipedia

cellulose

bewerken


Zie Wikipedia

celmembraan

bewerken


Zie Wikipedia
Buitenste vlies van cellen, bestaande uit fosfolipiden en eiwitten, die de celinhoud afsluit van de buitenwereld, en die bepaalt welke stoffen binnen en buiten mogen gaan.

celplasma

bewerken


Zie Wikipedia

celspecialisatie

bewerken


Zie Wikipedia

celstrekking

bewerken


Zie Wikipedia

celwand

bewerken


Zie Wikipedia
Een doordringbare, extracellulaire laag uit pectine en cellulose bij (bacterieën, schimmels en) planten, die door de cel wordt uitgescheiden, en wat deze cel heel nauw omgeeft.

centrale zenuwstelsel

bewerken


Zie Wikipedia

centromeer

bewerken

naar het Grieks céntron en middelpunt méros

Het centromeer is de plaats waar de twee chromatiden aan elkaar gehecht blijven tot aan de anafase van de mitose (bij de meiose tot aan anafaseII).

Het centromeer verdeelt het chromosoom ook in twee armen, die gewoonlijk een verschillende lengte hebben. De korte arm noemt men p-arm, de langere q-arm. Dit wordt ook gebruikt om de genloci aan te duiden. Het genlocus voor de resusfactor is bv. 1p34.3–1p36.1, wat betekent dat het gen zich bevindt op de korte arm van chromosoom 1.


Zie Wikipedia

centrosoom

bewerken


Zie Wikipedia

chemo-autotroof

bewerken


Zie Wikipedia

chemoreceptor

bewerken


Zie Wikipedia

chemosynthese

bewerken


Zie Wikipedia

chemotaxis

bewerken


Zie Wikipedia

chitine

bewerken


Zie Wikipedia

chlamydia

bewerken


Zie Wikipedia

chlorofyl

bewerken


Zie Wikipedia

chloroplast

bewerken


Zie Wikipedia

cholecystokinine

bewerken


Zie Wikipedia

cholesterol

bewerken


Zie Wikipedia

cholinesterase

bewerken


Zie Wikipedia

chondroblast

bewerken


Zie Wikipedia

chondrocyt

bewerken


Zie Wikipedia


Zie Wikipedia

chorion

bewerken


Zie Wikipedia

chromatide

bewerken

Een chromatide is één van twee identieke kopieën van een gerepliceerd chromosoom.
Tijdens de S-fase van de interfase wordt het DNA gerepliceerd. Zo ontstaan er van één chromosoom twee kopieën: dat zijn de chromatiden. Tot aan de anafase van de mitose (of bij de meiose tot anafase II) bestaat een chromosoom dus uit twee bijna identieke chromatiden. Bijna identiek, want bij replicatie kunnen er fouten optreden in een van de twee strengen, waardoor er een genmutatie kan optreden. Zolang de 2 chromatiden via het centromeer met elkaar verbonden zijn zegt men dat het zusterchromatiden zijn. Na scheiding in de anafase spreekt men van dochterchromosomen.
Zie Wikipedia

chromatine

bewerken

van het Grieks: χρώμα (chroma)

Dit is het DNA-proteïne-complex in de kern tijdens de interfase. Zoals de naam al aangeeft neemt dit complex makkelijk kleurstoffen op, waardoor de kern beter zichtbaar wordt onder een lichtmicroscoop. Chromatine heeft een vezelstructuur. De basiseenheid van zo een vezel is het nucleosoom: histonen, waarrond het DNA zich enkele malen oprolt.
Zie Wikipedia

chromatinenetwerk

bewerken

Het chromatinenetwerk in de kern kan met behulp van specifieke kleurstoffen tijdens de interfase zichtbaar gemaakt worden als een kluwen van draden. Het wordt gevormd door de chromatinevezels waarin de chromosomen zich na beëindigen van de kerndeling ontrold hebben.

chromoplast

bewerken


Zie Wikipedia

chromosoom

bewerken

van het Grieks: χρώμα (chroma) = kleur; σώμα (soma) = lichaam

Chromosomen zijn structuren binnen de kern van eukaryote organismen die het erfelijk materiaal ( DNA) bevatten.
Chromosomen bestaan uit DNA en eiwitten. Ze zijn enkel zichtbaar tijdens de celdeling. Tussen twee celdelingen in zijn de chromosomen ontrafeld tot het chromatine netwerk.
Bij elk organisme is het DNA verdeeld over een vast aantal chromosomen. Bij de mens zijn dat er 46. Die komen voor in 23 paar homologe chromosomen. Per paar komt één exemplaar van de moeder en het andere van de vader.
In het begin van de celdeling kunnen de chromosomen met een lichtmicroscoop waargenomen worden als twee chromatiden die via een centromeer aan elkaar vast zitten.
Zie Wikipedia

Meer afbeeldingen over dit onderwerp vindt u in Categorie Chromosomes op Wikimedia Commons

chromosoommutatie

bewerken


Zie Wikipedia

citroenzuurcyclus

bewerken


Zie Wikipedia

climax-ecosysteem

bewerken


Zie Wikipedia

climax stadium

bewerken


Zie Wikipedia

co-enzym

bewerken


Zie Wikipedia

codominantie

bewerken

Twee allelen zijn codominant als ze bij een heterozygoot individu beiden tot uiting komen in het fenotype. Voorbeeld: binnen het ABO-systeem vererven de allelen voor de antigenen A en B codominant. Een heterozygoot individu heeft bloedgroep AB, omdat zowel het A-allel als het B-allel een antigen-antilichaamreactie kunnen uitlokken.


Zie Wikipedia


Zie Wikipedia

coïtus

bewerken


Zie Wikipedia
Het inbrengen van de penis in erectie in de vagina

collageen

bewerken


Zie Wikipedia

commensalisme

bewerken


Zie Wikipedia

compensatiepunt

bewerken


Zie Wikipedia

competitie

bewerken


Zie Wikipedia

compostering

bewerken


Zie Wikipedia

concurrentie

bewerken


Zie Wikipedia

condensatie

bewerken


Zie Wikipedia

conditionering

bewerken


Zie Wikipedia

conflictgedrag

bewerken


Zie Wikipedia

consument

bewerken


Zie Wikipedia

contractie

bewerken


Zie Wikipedia

contractiele vacuole

bewerken


Zie Wikipedia

convergente evolutie

bewerken


Zie Wikipedia

convergentie

bewerken


Zie Wikipedia

copulatie

bewerken


Zie Wikipedia

corpus luteum

bewerken


Zie Wikipedia

corticosteron

bewerken


Zie Wikipedia

coöperatie

bewerken


Zie Wikipedia

coördinatie

bewerken


Zie Wikipedia

creatine

bewerken


Zie Wikipedia

crossing-over

bewerken

soms ook vertaald als overkruising
Crossing-over is het verschijnsel waarbij twee homologe chromosomen erfelijk materiaal ( DNA)met elkaar uitwisselen. Tijdens de profase 1 van de meiose kunnen de chromatiden van twee homologe chromosomen op de plaatsen waar ze elkaar raken (de chiasmata), stukken erfelijk materiaal uitwisselen. De herschikking van genetische informatie die het gevolg van crossing-over is, noemt men recombinatie


Zie Wikipedia

crossing-over percentage

bewerken


Zie Wikipedia

cuticula

bewerken


Zie Wikipedia

cyanobacterie

bewerken


Zie Wikipedia

cytochroom

bewerken


Zie Wikipedia

cytokinese

bewerken

De cytokinese is de deling van het cytoplasma in twee dochtercellen, onmiddellijk nadat er twee kernen ontstaan zijn door mitose of meiose. De cytokinese gebeurt ter hoogte van het vroegere evenaarsvlak van de spoelfiguur.
Bij diercellen wordt er een contractiele ring bestaande uit myosine- en actine gevormd. Die trekt zich samen en verdeelt zo het cytoplasma over de twee nieuwe cellen.
Plantencellen hebben ook een celwand. Hier wordt in het evenaarsvlak een celplaat aangemaakt: dit is een dubbele celmembraan, waartussen door exocytose, van o.a. callose en cellulose een primaire celwand gevormd wordt. Deze celwand groeit aan van binnen naar buiten. Zodra deze voltooid is, en dus aansluit op de bestaande celwanden, zijn de twee dochtercellen van elkaar gescheiden.


Zie Wikipedia

cytoplasma

bewerken


Zie Wikipedia

cytosine

bewerken


Zie Wikipedia


A · B · C · D · E · F · G · H · I · J · K · L · M · N · O · P · Q · R · S · T · U · V · W · X · Y · Z


Informatie afkomstig van https://nl.wikibooks.org Wikibooks NL.
Wikibooks NL is onderdeel van de wikimediafoundation.