Verklarende woordenlijst biologie voor het secundair onderwijs/P
P-generatie
bewerkenof parentale-generatie
Dit is de oudergeneratie bij de klassieke erfelijkheidsproeven van Mendel. Deze bestaat uit twee individuen die beiden homozygoot zijn voor het erfelijk kenmerk waarin ze van elkaar verschillen.
pacemaker
bewerkenpaleontologie
bewerkenpalissadeparenchym
bewerkenpalynologie
bewerkenpancreas
bewerkenpapillairspier
bewerkenparasiet
bewerkenparasitisme
bewerkenparasympathisch zenuwstelsel
bewerkenparenchym
bewerkenparingsgedrag
bewerkenparthenogenese
bewerkenpassieve immunisatie
bewerkenpasteurisatie
bewerkenpathogeen
bewerkenPCB
bewerkenpCO2
bewerkenpectinase
bewerkenpectine
bewerkenpenicilline
bewerkenpenis
bewerkenDe penis is het mannelijk copulatieorgaan, maar is tevens een van de uitscheidingsorganen . De penis is een buisvormig orgaan rond de urinebuis en bestaat grotendeels uit zwellichamen, die bij seksuele opwinding kunnen uitzetten (zie erectie). De penis eindigt in een verbreding de eikel, die omgeven wordt door de voorhuid.
-
Penis uit Gray's anatomy
pepsine
bewerkenpepsinogeen
bewerkenpeptase
bewerkenpeptidase
bewerkenpeptidebinding
bewerkenperifeer zenuwstelsel
bewerkenperikaryon
bewerkenperistaltiek
bewerken
Zie Wikipedia
Peristaltische beweging = De knijpende beweging van een buisvormig orgaan. Bij peristaltiek trekken de lengtespieren en de kringspieren in de wand van dit buisvormige orgaan samen.
peritonium
bewerkenpermeabel
bewerkenperoxidase
bewerkenpersistente stof
bewerkenBiologisch slecht afbreekbare stof, die zich kan ophopen in het milieu.
pessarium
bewerkenpesticide
bewerkenpH
bewerkenpigmentcel
bewerkenpijpbeen
bewerkenpikorde
bewerkenpil
bewerkenDe pil: zie anticonceptiepil
Zie Wikipedia
pinocytose
bewerkenpioniersfase
bewerkenpioniersoort
bewerkenpiramide
bewerkenplacenta
bewerkenplacentahormoon
bewerkenZie HCG
Zie Wikipedia
plant
bewerkenplasma
bewerkenplasma-eiwit
bewerkenEiwit in het bloedplasma. De belangrijkste plasma-eiwitten zijn albumine, fibrinogeen en globuline.
plasmacel
bewerkenplasmagroei
bewerkenDe plasmagroei is het toenemen van de celmassa tijdens de G1-fase van de cellcyclus.
plasmide
bewerkenplasmodesma
bewerkenplasmolyse
bewerkenplastide
bewerken
pleura
bewerkenploïdiemutatie
bewerkenZie genoommutatie
pneumothorax
bewerkenpO2
bewerkenpoikilotherm
bewerkenpoliep
bewerkenpollen
bewerkenpolyandrie
bewerkenpolycondensatie
bewerkenpolyfaag
bewerkenpolygynie
bewerkenpolymeer
bewerkenpolymorfisme
bewerkenpolypeptide
bewerkenpolyploïd
bewerkenpolysacharide
bewerkenpoollichaampje
bewerkenpoortader
bewerkenpopulatie
bewerkenpopulatiedichtheid
bewerkenpopulatiegenetica
bewerkenpopulatiegroei
bewerkenToename of afname van het aantal individuen in een populatie, in de loop van de tijd of generaties.
portier
bewerkenpostsynaptisch membraan
bewerkenpredatie
bewerkenpredator
bewerkenprenatale diagnostiek
bewerkenpresynaptisch membraan
bewerkenprikkel
bewerkenprikkeldrempel
bewerkenprikpil
bewerkenprimaire geslachtskenmerk
bewerkenprimaire productie
bewerkenIn een ecosysteem vormen de planten de producenten. Planten zetten via fotosynthese een fractie van de zonne-energie om in chemische energie (vooral in de vorm van ATP en glucose). Dit is de bruto primaire productie (BPP). Een gedeelte daarvan wordt door de planten zelf opnieuw verbruikt voor hun eigen stofwisseling. Wat overblijft stapelt de plant op onder de vorm van biomassa en dat uit zich door groei bij de plant. Deze toename in biomassa is de netto primaire productie (NPP). Alle biomassa bij de consumenten en de reducenten wordt rechtstreeks ( consumenten eerste orde) of onrechtstreeks ( consumenten hogere orde) door gebruik te maken van deze NPP.
De netto primaire productie van een ecosysteem kan dus vastgesteld worden door de toename van de totale plantenbiomassa in dat ecosysteem te meten (in ton per hectare en per jaar).
primaire structuur
bewerkenEiwitten hebben een driedimensionale vorm. Die driedimensionale vorm is cruciaal voor het goed functioneren van het eiwit. Deze vorm wordt bepaald door de onderlinge aantrekking- en afstotingkrachten van de opeenvolgende aminozuren in de eiwitketen. Deze interactiekrachten spelen op vier niveaus, die primaire, secundaire, tertiaire en quaternaire structuren genoemd worden. Voor een volledige beschrijving hiervan: zie eiwitstructuur.
De primaire structuur is gewoon de aminozuursequentie: de volgorde waarin de soms wel duizenden aminozuren via peptidebindingen aan elkaar gehecht werden.
Zie Wikipedia
primaire urine
bewerkenprimaat
bewerkenprion
bewerkenpro-enzym
bewerkenproducent
bewerkenprofase
bewerkenDe profase is de eerste fase van de celdeling en dit zowel bij de mitose als bij de meiose.
Tijdens de profase
- condenseert het chromatine-netwerk zich tot chromosomen;
- verdwijnt, bij dierlijke cellen, ook de nucleolus of het kernlichaampje;
- verplaatsen, ook bij dierlijke cellen, de centrosomen zich naar tegenoverliggende polen in de cel;
- ontstaat de spoelfiguur van pool tot pool;
- en verdwijnt ook het kernmembraan.
In recente vakliteratuur wordt het verdwijnen van het kernmembraan en het aanhechten van de centromeren van de chromosomen aan de spoeldraden gesitueerd in de prometafase.
Afbeeldingen van Wikimedia Commons
bewerken-
Profase-schema uit Gray's Anatomy -
Situering van de profase in de celcyclus -
Mitotische profase-schema -
Cel in profase -
Foto's van de profase bij een delende muizencel (3D Structured Illumination Microscopy-opname) -
Bovenaan een cel in profase (worteltopmeristeem van een ajuin)
progestageen
bewerkenprogesteron
bewerkenprokaryoot
bewerkenEen prokaryote cel is een cel zonder kern.Het DNA bevindt zich niet in een door een membraan afgescheiden compartiment (de cel kern) binnen de cel , maar zwerft los door de cel. Ook ontbreken gewoonlijk andere organellen.
Zie Wikipedia
prolactine
bewerkenprometafase
bewerkenDeze fase situeert zich tussen de profase en de metafase van de celdeling in.
Tijdens de prometafase lost het kernmembraan op. De microtubuli van de spoeldraden dringen door in de kern. Op beide chromatiden van elk chromosoom ontwikkelt zich bij het centromeer een aanhechtingsstructuur: het kinetochoor. De microtubuli van het spoellichaampje hechten zich hieraan vast.
In de Nederlandstalige middelbare schoolboeken worden deze twee processen (verdwijnen van celmembraan en aanhechting van de chromatiden aan de spoeldraden) bij de profase gesitueerd. (De prometafase wordt dus niet als aparte fase behandeld.)
Afbeeldingen van Wikimedia Commons
bewerken-
Prometafase uit Gray's anatomy -
Situering van de prometafase in de celcyclus -
Mitotische prometafase-schema -
Prometafase schema (Eng.) -
Cel tijdens prometafase
promotor
bewerkenprooidier
bewerkenproplastide
bewerkenprostaat
bewerken
Zie Wikipedia
een klier die onder de blaas zit bij de man. Deze klier produceert een aantal hulpstoffen die aan het sperma worden toegevoegd. De prostaat voorkomt dat er sperma in de blaas kan stromen.
protease
bewerkenproteïne
bewerkenprotist
bewerkenprotocol
bewerkenprotoplasma
bewerkenprotozoa
bewerkenprotrombine
bewerkenprovitamine
bewerkenpuberteit
bewerkenpuntmutatie
bewerkenpupil
bewerkenpupilreflex
bewerkenpurine
bewerkenpylorus
bewerken
Zie maagportier