Kookboek/Inmaken

Inmaken of wecken is een techniek waarmee voedsel voor lange tijd kan worden geconserveerd. Voedsel dat volgens deze wijze wordt ingemaakt, is normaliter minstens enige jaren houdbaar.

Bij conserveren gaat het erom dat er geen bacteriën in het voedsel aanwezig zijn of dat de aanwezige bacteriën zich niet verder kunnen ontwikkelen. Zowel de pot of de fles waarin het voedsel wordt ingemaakt alsook het voedsel zelf moeten dus vrij van kiemen zijn.

Benodigdheden

• Glazen pot(ten) of fles(sen) met een dikke wand die goed afgesloten kunnen worden. Bijzonderheden:
  • Elke pot of fles moet absoluut heel zijn, er mogen geen stukjes af zijn. Er moet namelijk koste wat kost worden voorkomen dat er contact met de buitenlucht kan optreden.
  • Speciale aandacht moet er zijn voor de sluitring, weckring of de inmaakring (rubberen ring). Ook de inmaakring mag niet beschadigd zijn. Tegenwoordig kan men overigens prima gebruik maken van potten met een zgn. twist-off deksel.
• Grote pan, niet van aluminium of koper (want die metalen kunnen niet tegen soda). Dit kan een speciale weckpan zijn of een andere grote kookpan.
• Soda: 1 eetlepel soda op 1 liter water
• Steriele doek (bijvoorbeeld een theedoek die op 95° C is gewassen)

Werkwijze

1. Voordat je ook maar iets aanraakt: Was je handen grondig (op de corona-manier: minstens 20 seconden).
2. Behandel de pot(ten) of fles(sen) (weckflessen) met een warme oplossing van soda (natriumcarbonaat) of met een oplossing van een goed bacteriedodend afwasmiddel in warm water. Dat kan door ze in een grote pan met water en soda aan de kook te brengen en vervolgens ten minste 10 minuten te laten "uitkoken". Zorg er wel voor dat ze geen contact met de bodem maken. In een weckpan zit daarvoor een soort rooster, maar een handdoek op de bodem werkt ook. Als het glas direct op de bodem staat, is er namelijk gevaar van kapot springen.
3. Spoel ze daarna goed uit met schoon, kokend water, zodat er geen soda achterblijft. Zet ze op hun kop op een steriele doek, zodat er geen bacteriën bij kunnen komen, totdat ze worden gebruikt.
4. Ook de sluitring en/of deksel moet worden gekookt in een oplossing van soda.
5. Nu kunnen de flessen of potten worden gevuld met het gekookte voedsel (gekookte groenten, vlees, fruit). Het koken van voedsel is tevens een sterilisatie, dus in feite een vorm van conserveren. Rauw voedsel inmaken kan overigens op zich wel.
6. Vul de pot met rauw voedsel tot aan de rand en met gekookt voedsel tot 1,5 tot 2 cm onder de rand.
7. Sluit de pot goed af, vergeet de sluitring niet.

Aanvullende behandeling

Deze behandeling zorgt ervoor dat de kans op achterblijvende levende bacteriën nòg kleiner wordt en de potten inderdaad zeer lang kunnen worden bewaard.

1. Doe de gevulde potten of flessen in een ketel of grote pan en zorg dat ze geen contact met de bodem maken. In een weckpan zit daarvoor een soort rooster, maar een handdoek op de bodem werkt ook. Als het glas direct op de bodem staat, is er namelijk gevaar van kapot springen.
2. Vul de ketel of pan met water dat ongeveer dezelfde temperatuur heeft als de pot of fles. De hoogte van het water is ongeveer 3/4 van de hoogte van de pot of fles. Bij meerdere lagen geldt dit voor de bovenste laag.
3. Kook het water in de ketel of pan. Kook zolang als dit nodig is. De benodigde tijd bedraagt 60 tot 90 minuten voor reeds gekookt voedsel en 90 tot 120 minuten voor rauw voedsel.
4. Door de temperatuurverhoging zal de lucht in de pot of fles uitzetten en gedeeltelijk ontsnappen, er ontstaat dan een overdruk.

Afsluitende behandeling

1. Na afloop van het kookproces laat je de gesloten pot of fles op zijn kop afkoelen. Door de afkoeling ontstaat onderdruk en door de afsluiting zal de pot zichzelf grotendeels vacuüm zuigen. Niet in aanraking laten komen met een ijskoud oppervlak want dan springt de hete pot. Zet de potten bijvoorbeeld op een handdoek.
2. Wordt er lucht in de pot of fles gezogen tijdens dit proces, dan is het inmaken mislukt voor deze pot. Direct opeten is dan het enige alternatief voor weggooien.
3. Het ingemaakte voedsel vorstvrij en buiten bereik van zonlicht bewaren. Een ouderwetse kelderkast is ideaal, maar waar vind je die nog tegenwoordig.
4. Controleer na een paar dagen nog eens of de flessen lekvrij zijn en herhaal deze controle regelmatig.

Tips

• Plak altijd een etiket met de inmaakdatum op de pot/fles, zodat je nog kunt zien hoe lang het geleden is dat het voedsel werd ingemaakt. Maak de oudste inmaak het eerst op.
• Mocht je vastgesteld hebben dat er lucht in de fles is gekomen of dat er een lek was, dan dien je het voedsel helaas weg te gooien.
• Let op: voedsel dat op deze wijze (inclusief aanvullende behandeling) is ingemaakt is geen garantie voor succes; het kan voorkomen dat, hoewel je deze methode hebt gevolgd, het voedsel toch bederft.

Alternatieven

Omdat inmaken toch een lastige klus is, hier enkele alternatieven:

• Maak het gerecht alleen als het binnen enkele dagen opgebruikt wordt, in een portie die dan ook op komt. Bewaar het goed afgesloten in de koelkast.
• Vries het gerecht in kleine porties in, niet in glas maar in koelkastdozen, in hoeveelheiden die passend voor jouw huishouden zijn. Ontdooi elke keer een portie als je het nodig hebt.
• Geef enkele potjes weg (als cadeautje tussendoor) en zeg erbij dat het in de koelkast moet worden bewaard en binnen enkele dagen opgemaakt moet worden omdat het anders bederft.

• 
  Weckpotten met rubberen afsluitring
• 
  Pot met twist-off deksel
• 
  Uitkoken van lege jampotten
• 
  Gevulde jampotten in een grote pan met heet water
• 
  Eindresultaat: weckpotten met groente