Er is een verschil in echte en valse meeldauw. Beide zijn een schimmelziekte, een wit of grijs schimmelpluis. Bij echte meeldauw zijn op de aangetaste planten eerst witte poederachtige vlekken te zien, die in een later stadium het gehele oppervlak bedekken. Het poeder bestaat uit sporen. Niet alleen de bladeren maar ook de stengels kunnen aangetast worden. Meestal worden de onderste bladeren het eerst aangetast. Valse meeldauw onderscheidt zich doordat het schimmelpluis van valse meeldauw op de onderkant van het blad zit, terwijl dat van echte meeldauw op de bovenkant van het blad zit. De schimmel kan ook andere delen van de plant aantasten. Op de aangetaste planten ontstaan aan de onderkant van de bladeren poederachtige vlekken, die in een later stadium het gehele oppervlak bedekken. Het poeder bestaat uit sporen. Onder vochtige omstandigheden kan de schimmel zich snel uitbreiden.
Monilia is een algemene schimmelziekte. De takken drogen in en op de vruchten onstaan geelbruine ringen waarna ze als een mummie indrogen. De schimmel tast twijgen, bloemknoppen en vruchten aan en overwintert in bloemknoppen, twijgen en afgevallen vruchten. De ziekte is erg besmettelijk. Het aangetaste fruit dient te worden verbrand en de handen moeten goed worden gewassen als besmet fruit is aangeraakt.
Gevoelige planten
Alle pit- en steen vruchten zoals: Appel, kers, peer, perzik en pruim. Vooral bij kers kan veel tak- en bloesemsterfte optreden.
Preventieve maatregel
Mierikswortel onder de boom planten. Zieke takken en fruit vernietigen.
Voorkomen kan dit worden door zorgvuldige voorbereiding van het zaaibed met rijpe compost en gesteentemeel. Kies gezond zaaigoed en zaai of plant niet te dicht opeen. Als er in de bak of kas gezaaid is deze goed luchten en pas teeltwisseling toe.
Framboos moet als bosplant behandelt worden. Zorg voor zure grond en mulch het liefst met blad, stro of turf. Houd de plant gelijkmatig vochtig. Niet te dicht op elkaar en de afgedragen stengels wegsnoeien.
Vuur wordt veroorzaakt door het meniezwammetje. Het is te zien aan fel oranje pukkeltjes op de takken. Als er zomaar takken afsterven dan is er een grote kans dat dit door vuur komt.
Gevoelige planten
Bessenstruiken.
Preventieve maatregel
Zorg voor een goed waterhuishouding. Te nat of te droog kan het probleem veroorzaken. Vaak zijn struiken op een te natte bodem gevoeliger.Het helpt ook als je laat snoeit, bijvoorbeeld in februari, maar dat moet de vorst toelaten natuurlijk. Snoei in ieder geval alleen bij droog weer. Vermijd te veel stikstof.
Bestrijding
Verwijder en verbrand alle aangetaste takken en dood hout. Dicht bij de grond snoeien en geen stompjes laten staan.
Deze schimmelziekte veroorzaakt bruine vlekken op het blad en de stengel waarna de plant afsterft. Er komen grijsbruine ingezonken plekken op de knol (van aardappel) daaronder worden ze rot. Op de tomaat bruingroene tot zwarte vlekken eb de vruchten worden hard.
Wist je dat de rups van de dagpauwoog voornamelijk leeft van het eten van brandnetelblad? In mindere mate wordt ook de hop verkozen. De vlinder komt vooral af op de vlinderstruik.
Er wordt veel gesproken over nuttige beestjes (een bij die het stuifmeel verspreidt, een vogel die insecten en slakken eet) en 'schadelijke' insecten. Maar ook die hebben een functie in het geheel van de kringloop. Daarom is hier geen onderscheid gemaakt, maar staat bij de beschrijvingen hoe je vogels lokt om de slakken en rupsen binnen de perken te houden en soms ook weert omdat je toch zelf ook wel een paar aardbeien wilt eten. Kijk bij de remedie tegen bijvoorbeeld insecten wel of het vermelde niet op de lijst 'slechte buren' bij het gewas staat waardoor de groei geremd wordt en dergelijke.
Het (on)nut van insecten.
Insecten zijn er in alle vormen en maten, rond of langwerpig, kruipend of vliegend, en van goed gecamoufleerd tot felgekleurd. Er zijn ongeveer 5000 libellen, 20 000 sprinkhanen, 170 000 vlinders, 82 000 wantsen, 120 000 vliegen en 110 000 bijen en wespen. De kevers zijn de grootste groep met minstens 350 000 soorten. Met name van de vliegen, de vliesvleugeligen en de vlinders zouden de werkelijke soortenaantallen nog wel eens enorm veel hoger kunnen liggen.
Sommige insecten leven grotendeels onder water en kunnen goed zwemmen of over het water lopen. Insecten komen overal ter wereld voor, behalve op open zee, en bewonen alle mogelijke niches in de natuur. De meeste soorten insecten leven van planten, maar een groot aantal leeft van andere dieren, vaak andere insecten. De combinatie van hun enorme soortenaantal en grote vormenrijkdom zorgen ervoor dat de insecten een belangrijke schakel zijn in ieder ecosysteem, op mariene ecosystemen na.
De insecteneters waartoe de spitsmuizen en vleermuizen behoren zou bijvoorbeeld niet bestaan zonder insecten. Ook andere groepen dieren zoals reptielen, amfibieën en insectenetende vogels zijn afhankelijk van insecten. Ook zijn veel soorten planten van insecten afhankelijk voor de bestuiving, niet alleen bijen maar ook sommige kevers en vliegen. Ook mensen hebben gemak van insecten. Dankzij insecten zijn producten als honing, zijde en bijenwas beschikbaar en ook spelen insecten een rol in de bestuiving in de natuur. Zelfs voor de bestrijding van insecten worden andere soorten gebruikt, zoals sluipwespen die rupsen doden en een aantal lieveheersbeestjes die bekend staan om hun dieet van bladluizen.
Sommige insecten worden als schadelijk beschouwd omdat ze pijnlijk kunnen bijten of steken. De meeste schade ondervindt de mens echter van plantenetende insecten als luizen, rupsen, thripsen en andere zuigende en knagende insecten die hele oogsten kunnen ruïneren. Vaak zijn de larven of nimfen van insecten veel schadelijker omdat ze snel moeten groeien en daardoor zeer vraatzuchtig zijn, bovendien vinden ze in gecultiveerde tuinbouw hun ideale leefomgeving. Boktorren zijn een familie van kevers en meestal onschuldige insecten die leven van kleine hoeveelheden nectar of stuifmeel, ze zijn voornamelijk bezig met de voortplanting. De larven daarentegen kunnen grote schade toebrengen aan dode of levende bomen maar ook aan allerlei houten objecten als kunstwerken en met name steunbalken in oude gebouwen. Er zijn bepaalde insecten die soms een onvoorstelbare schade aan kunnen richten door te zwermen, een voorbeeld is de woestijnsprinkhaan.
Aaltjes zitten onder de grond en tasten de wortels aan. Er zijn ongeveer 2000 plantensoorten die aangetast kunnen worden. In Nederland vaak aardappel en tomaat. Na infectie worden er gallen op de wortels gevormd, waarin de aaltjes leven en voedingsstoffen uit de plantencellen zuigen.
Schade
Afgestorven wortels en misvorming van de stengels, wortels en blad.
Sommige jaren komen bastaardrupsen opzetten die de struiken volkomen kaalvreten. Meestal kiezen ze voor de kruisbes. In april leggen de bessenbladwespen witte eitjes op de nerven aan de onderzijde. De larven (3 mm) eten kleine gaatjes in het blad in het hart van de struik, je ziet ze dus vaak te laat. de snel groeiende larven verspreiden zich over de hele plant.
Gevoelige planten
Bessenstruiken, maar ook het blad van bomen.
Preventieve maatregel
Er valt vooraf niet veel aan te doen.
Bestrijding
Zodra je iets opmerkt spuiten met een krachtige waterstraal of leg papier onder de struik en schudt ze eruit. Helpt het niet dan bestrijden met basalt- of lavameel.
De meidoorn, die de vlinder aantrekt als afleiding planten.
Bestrijding
Spinsels weghalen en de rupsen afschudden (natuurlijk niet vlak bij die fruitbomen want dan kruipen ze er weer in). Met een harde waterstraal de bomen afspuiten of met een zeep-spiritus oplossing bespuiten kan ook. Je kan ook de stam in herfst en voorjaar insmeren met preicobact.
Deze vlinder komt gelukkig niet zo vaak voor. Meer in het binnenland dan in de kuststreken. De metaalblauwe vlinder heeft een ivoorkleurige rups die gangen vreet in het merg van twijgen. De takken verwelken en soms gaat de hele struik eraan.
Gevoelige planten
Vooral bessenstruiken.
Preventieve maatregel
Laat geen snoeistompjes staan. Daarin leggen de vlinders hun eitjes.
Bestrijding
De struik terug snoeien tot op het niet aangetaste hout. Verbrand het aangetaste snoeihout.
Plant de goede buren, sommigen daarvan weren de bladluis, ze houden bijvoorbeeld niet van anijs, dille, oostindische_kers en ui.
Bestrijding
Bladluis kan je bestrijden door met een krachtige waterstraal te spuiten of spuit met een kruidenoplossing, bijvoorbeeld brandnetelgier. Ook kan je 1 kilo rabarberblad een half uur in 2,5 liter water koken en vermengen met 10 gram zachte zeep. Met dit mengsel spuiten. Let hierbij op dat gericht te doen want zeep doodt ook nuttige insecten.
Vroeg in het voorjaar (april) vreten de rupsen van deze vlinder aan knoppen, blad en jonge vruchtjes. Bij een plaag vreten ze de hele takken kaal. De rupsen hebben een witte bovenkant met zwarte vierkanten en een gele buik, ze zien er opvallend hetzelfde uit als de vlinder. De jonge rups overwintert op de struik. Er is elk jaar maar een generatie.
Gevoelige planten
Bessenstruik.
Bestrijding
De rups kan alleen (bij ernstige aantasting) met een biologisch bestrijdingsmiddel worden bestreden.
Bijen produceren honing en was, dat is echter niet hun belangrijkste taak. De bijen bestuiven de bloemen van alle planten die zij bezoeken. Daarom zien we vaak bij fruittelers bijenkasten. Doordat de bloemen bestoven worden, zullen er meer en betere vruchten aan de bomen groeien. Het bijzondere van de honingbij is dat zij plantvast is. Dat wil zeggen een bij vliegt altijd maar op één soort plant, pas als de bloemen van die plant geen honing meer geven zoekt zij een andere plant. Op deze wijze ontstaat altijd een bestuiving met het stuifmeel van dezelfde soort plant.
Afgevreten wortels. Engerlingen vreten aan de ondergrondse delen van de grasplant. In de periode tussen juli en september kan de vraatschade zulke vormen aannemen dat hele delen van het gazon afsterven. Ook andere gewassen kunnen doodgaan ten gevolge van de schade die aan de wortels worden toegebracht. Engerlingen leven 3 jaar in de grond, het vierde jaar vliegt de meikever uit.
Vermijd de vliegtijd (mei-juni) door vroeg of laat te zaaien. Combinatieteelt met tomaat wil ook wel helpen. Spuit met een kruidenextract als de bloei van de erwt begint.
Bestrijding
Strooi maerl bij de planten. Tegen het eind van de bloeitijd in de avond spuiten met Spruzit.
Afgevallen fruit direct weghalen en het schors onderhouden. Maak kragen van karton om de stam op 20 cm boven de grond als val waar de rupsen in de winter onder kruipen zodat je ze kunt weghalen. alsem- of boerenwormkruidthee spuiten. Spuiten met groene zeep oplossing.
Vreetschade van de maden aan wortels en stengelhals. Het blad wordt slap en sterft af. De koolvlieg overleeft de winter als pop in de grond. De pop is vier tot acht mm lang, glad, ellipsvormig en geel tot kastanjebruin van kleur. Als de bodemtemperatuur in het voorjaar op 5 tot 8 cm diepte een temperatuur van ongeveer 15°C heeft bereikt kruipen de vliegen uit de pop. Meestal is dit omstreeks half april. Drie tot zeven dagen later begint de eiafzetting en kan drie tot vijf weken (tot eind mei) doorgaan. Een eitje is 1 mm groot en worden per stuk of in groepjes van 2 tot 30 eitjes afgezet. De made ontwikkelt zich in 15 tot 37 dagen, waarna deze zich gaat verpoppen. Bij de tweede en derde vlucht is de periode van eiafzetting langer (eind juni – begin oktober) en worden er minder eitjes afgezet. De tweede vlucht is van eind juni tot begin juli en de derde vanaf augustus.
Plant kool buiten de vluchttijd van de koolvlieg (eind april tot begin mei. Zet jonge planten diep in de aarde en plant tomaat in de buurt. De koolvlieg kan bestreden worden door koolkragen of insectengaas te gebruiken. Koolkragen zijn te maken door ronde stukken uit oude autobinnenbanden te knippen en op de grond rond de stengel vast te maken. Leg stukjes rabarbersteel bij de kwetsbare planten. Ook kan je de stengel insmeren met kruidengier, bestrooien met gesteentenmeel of as. Verbrand de aangetaste planten.
Bestrijding
Spuit met een zeep-spiritus oplossing en strooi Maërl.
Bestrijding van luis. Alle lieveheersbeestjes zijn in België beschermd bij Koninklijk Besluit van 22-9-1980. Dit betekent dat het verboden is om ze te doden, te bejagen, te vangen of in gevangenschap te houden, ongeacht het ontwikkelingsstadium; hun woon- of schuilplaats te beschadigen of met opzet te verstoren of ze levend of dood, onder welke vorm ook, te vervoeren, te verhandelen of kosteloos of tegen betaling af te staan.