Italiaans/Grammaticaoverzicht

Inleiding

Dit blok is er gekomen vanwege een idee van iemand bij 'Meningen'. Het overzicht kan helpen bij het leren van toetsen. Werkwoorden zijn een van de belangrijkste dingen bij het leren van een taal. Je geeft er mee aan wat er gebeurt, wat iemand doet, wat er geweest is, noem maar op. Daarom worden ze hier uitgebreid behandeld.

Regelmatige werkwoorden

Gelukkig zijn de meeste werkwoorden in een taal regelmatig. Het Italiaans heeft drie uitgangen van regelmatige werkwoorden:

1. -are
2. -ere
3. -ire

Maar dan zijn we er nog niet. Zo ongeveer elke mogelijkheid heeft nog weer afwijkende vormen. Dus beginnen we maar met de werkwoorden op -are:

op -are

De meeste werkwoorden op -are gaan als volgt:

parlare	praten
parlo	ik praat
parli	jij praat
parla	hij/zij/het/u praat
parliamo	wij praten
parlate	jullie praten
parlano	zij praten

Dus de uitgangen zijn:

-o
-i
-a
-iamo
-ate
-ano

Maar als je een werkwoord op 'gare' of 'care' hebt, wordt het rijtje anders gespeld om de uitspraak te behouden:

pagare	betalen
pago	ik betaal
paghi	jij betaalt
paga	hij/zij/het/u betaalt
paghiamo	wij betalen
pagate	jullie betalen
pagano	zij betalen

Dit is om het samensmelten van de g/c en de i te voorkomen.

Dankzij de ingelaste h bij paghi (jij betaalt) en paghiamo (wij betalen) spreek je het uit met behoud van de Italiaanse g-klank zonder i. Maar als er pagi of pagiamo had gestaan, zou je het moeten uitspreken als pa-dzji en pa-dzjamo. Dit is dus fout.

Nog een afwijkende vorm hebben werkwoorden op -giare, zoals 'mangiare' (eten).

Volgens dezelfde logica volgt de spelling de uitspraak, die de gi (dzjie) klank behoudt bij de vervoeging in het rijtje. Bij deze werkwoorden wordt er waar nodig een i tussen de stam en de uitgang gezet.

Het rijtje voor 'mangiare' wordt dus:

mangiare	eten
mangio	ik eet
mangi	jij eet
mangia	hij/zij/het/u eet
mangiamo	wij eten
mangiate	jullie eten
mangiano	zij eten

Als er al een 'i' in de uitgang staat, wordt er vanzelfsprekend niet nog een 'i' tussengepropt.

op -ere

De werkwoorden op -ere gaan als volgt:

Als voorbeeld nemen we het werkwoord 'credere' (geloven).

Credere	geloven
credo	Ik geloof
credi	Jij gelooft
crede	Hij/zij/u/het gelooft
crediamo	Wij geloven
credete	Jullie geloven
credono	Zij geloven

Bij de werkwoorden op -ere zijn er geen uitzonderingen van betekenis.

De uitgangen zijn dus:

-o -i -e -iamo -ete -ono

op -ire

De werkwoorden op -ire kennen een aantal verschillende vormen. De uitgangen zijn hier vet weergegeven, niet de klemtoon!

partire	vertrekken
parto	ik vertrek
parti	jij vertrekt
parte	hij/zij vertrekt
partiamo	wij vertrekken
partite	jullie vertrekken
partono	zij vertrekken

Daarnaast is er nog een andere mogelijke vervoeging, volgens welke bijvoorbeeld capire (begrijpen) en finire (eindigen) gaan:

capire	begrijpen
capisco
capisci
capisce
capiamo
capite
capiscono

Een aantal regelmatige werkwoorden

comprare	kopen
chiudere	sluiten
mettere	plaatsen
prendere	nemen
scrivere	schrijven
vedere	zien
vendere	verkopen
vivere	leven
dormire	slapen
aprire	openen
offrire	aanbieden
partire	vertrekken

Onregelmatige werkwoorden

	essere zijn	avere hebben	potere kunnen	volere willen
io	sono	ho	posso	voglio
tu	sei	hai	puoi	vuoi
lui/lei	è	ha	può	vuole
noi	siamo	abbiamo	possiamo	vogliamo
voi	siete	avete	potete	volete
loro	sono	hanno	possono	vogliono

Overige onregelmatige werkwoorden:

	andare gaan	bere drinken	dare geven	dire zeggen	dovere moeten	fare doen/maken	sapere weten	stare staan/zich voelen	tenere houden	venire komen
io	vado	bevo	dò	dico	devo	faccio	so	sto	tengo	vengo
tu	vai	bevi	dai	dici	devi	fai	sai	stai	tieni	vieni
lui/lei	va	beve	dà	dice	deve	fa	sa	sta	tiene	viene
noi	andiamo	beviamo	diamo	diciamo	dobbiamo	facciamo	sappiamo	stiamo	teniamo	veniamo
voi	andate	bevete	date	dite	dovete	fate	sapete	state	tenete	venite
loro	vanno	bevono	danno	dicono	devono	fanno	sanno	stanno	tengono	vengono

Onregelmatige voltooid deelwoorden

Werkwoord	vertaling	voltooid deelwoord
aprire	openen	aperto (vertaling: geopend)
accendere	aansteken	acceso (aangestoken)
bere	drinken	bevuto (gedronken)
chiedere	vragen	chiesto (gevraagd)
chiudere	sluiten	chiuso (gesloten)
confondere	verwisselen/in de war brengen	confuso
correre	rennen	corso
dire	zeggen	detto
essere	zijn	stato
fare	maken/doen	fatto
leggere	lezen	letto
morire	sterven	morto
mettere	zetten, plaatsen, leggen	messo
nascere	geboren zijn	nato
offrire	aanbieden	offerto
perdere	verliezen	perso
piangere	huilen	pianto
prendere	nemen	preso
ridere	lachen	riso
rispondere	antwoorden	risposto
rimanere	blijven	rimasto
rompere	kapotmaken	rotto
scrivere	schrijven	scritto
spegnere	uitmaken	spento
succedere	voorvallen, gebeuren	successo
vedere	zien	visto
venire	komen	venuto
vincere	winnen	vinto
vivere	leven	vissuto