Nederlands/Grammatica/Werkwoorden/Lijst van sterke en onregelmatige werkwoorden

Dit is een (onvolledige) lijst van Nederlandse werkwoorden waarvan de vervoeging afwijkt van de meest gebruikelijke wijze, nl. met de toevoeging van -de/-te aan de stam. Dit zijn de zogeheten onregelmatige en sterke werkwoorden. Daarnaast zijn er werkwoorden waarbij een of meerdere vervoegingen ontbreken, de zogenaamde defectieve werkwoorden.

Sterk wil zeggen dat de onvoltooid verleden tijd een andere klinker krijgt in de stam (dit verschijnsel heet ook wel ablaut). Het voltooid deelwoord eindigt in deze gevallen in de regel niet op -t of -d, maar op -en. Soms treden er nog andere veranderingen op, zoals een extra medeklinker in de stam.

Men spreekt van een onregelmatig werkwoord als de onvoltooid tegenwoordige tijd een (deels) ander vervoegingspatroon volgt dan de zwakke werkwoorden of de regelmatige ablautvormen. De meest voorkomende werkwoorden waarbij dit het geval is zijn: hebben, zijn, wezen, kunnen, zullen, mogen en willen.

Meervoud

Het meervoud van de verleden tijd wordt haast altijd gevormd door middel van het achtervoegsel -en, soms (bij onregelmatig zwakke werkwoorden) ook -den.

Staat er een enkele a in de verleden tijd, dan wordt de eindletter niet verdubbeld: kwam, kwamen. Een uitzondering daarop is echter hebben: had, hadden.

Meerdere vormen

Sommige werkwoorden hebben zowel een volledig zwakke als een volledig sterke of onregelmatige [vervoeging, waarvan er meestal één later is ontstaan door analogie. Meestal is er sprake van een verschil in register, stijl en/of dialect, maar soms ook in betekenis.

De werkwoorden met ij in de onbepaalde wijs (infinitief) hebben haast altijd dezelfde sterke verbuiging, zoals blijven, bleef, gebleven. Sommige werkwoorden met ei in de infinitief hebben die verbuiging ook, waarschijnlijk door analogie.

Samengestelde werkwoorden

Van op geheel dezelfde manier vervoegde samengestelde werkwoorden wordt in deze lijst alleen het grondwoord (tweede deel) vermeld, tenzij de manier van vervoegen in de samenstelling afwijkt; afblijven, doorrijden en dergelijke woorden worden daarom niet apart vermeld, maar woorden als bekvechten en stofzuigen wel.

Lijst van sterke of onregelmatige werkwoorden

Zwakke, regelmatige werkwoorden worden in deze lijst niet vermeld, tenzij er ook een sterke vervoeging is of het werkwoord ook in een andere betekenis bestaat. Wanneer een bepaalde vorm wel officieel erkend wordt, maar in de huidige standaardtaal vrijwel niet gangbaar is, is deze tussen haakjes gezet. Hetzelfde is gedaan voor (veelal zwakke) vormen die (nog) niet officieel erkend zijn, maar in de praktijk niettemin geregeld gebruikt worden.

Het meervoud van de andere vormen is gelijk aan de gebruikelijke meervoudsvorming van een zelfstandig naamwoord (dus toevoeging van en): bleef - bleven, schrok - schrokken.

Staat er echter a in de verleden tijd, dan wordt de medeklinker daarachter niet verdubbeld: nam - namen.

	bakken	bakte	gebakt	biek	gebakken
	bannen	bande			gebannen
	barsten	barstte			gebarsten
	bergen			borg	geborgen
	bersten	berstte		borst	geborsten			Nevenvorm v. barsten Archaïsch woord
	bidden			bad	gebeden
	bieden			bood	geboden
	bijten			beet	gebeten
	binden			bond	gebonden
	blazen			blies	geblazen
	blijken			bleek	gebleken
	blijven			bleef	gebleven
	blinken			blonk	geblonken
	braden	braadde			gebraden
	breien	breide	gebreid	bree	gebreeën			Sterke vormen: meestal informeel Vermoedelijk ontstaan door analogie met o.a. stijgen, wrijven
	breken			brak	gebroken
	brengen					bracht	gebracht
	brouwen	brouwde			gebrouwen			Van bv. bier
	brouwen	brouwde	gebrouwd					In bet.: met keel-r spreken
	buigen			boog	gebogen
	delven	delfde		dolf	gedolven			Bet.: graven; Echter: bedelven is sterk
	denken					dacht	gedacht
be	derven			bedierf	bedorven			Van etenswaren Andere bet. worden zwak verbogen
	dingen			dong	gedongen			Bet.: wedijveren, onderhandelen
	doen			deed	gedaan
	dragen			droeg	gedragen
be	driegen			bedroog	bedrogen
ver	drieten	verdriette		verdroot	verdroten
	drijten			dreet	gedreten			Bet.: zijn behoefte doen
	drijven			dreef	gedreven
	dringen			drong	gedrongen
	drinken			dronk	gedronken
	druipen			droop	gedropen
	duiken			dook	gedoken
	dunken	dunkte	gedunkt			docht	gedocht	Zoals in: Me dunkt...
	durven	durfde	gedurfd	dierf		dorst		Dierf: gewestelijk
ver	dwijnen			verdween	verdwenen
	dwingen			dwong	gedwongen
	erven	erfde	geërfd	ierf orf	georven			Standaardnederlands: uitsluitend zwak
	eten			at	gegeten			Voltooid deelwoord in samenstellingen zonder -g Dus: overeten
	fluiten			floot	gefloten
	gaan			ging	gegaan
	gelden			gold	gegolden
ver	geten			vergat	vergeten			Zie ook: eten
	geven			gaf	gegeven
	gieten			goot	gegoten
be	ginnen			begon	begonnen			Zie ook: ontginnen
	glijden			gleed	gegleden
	glimmen			glom	geglommen
	graven			groef	gegraven
	grijpen			greep	gegrepen
	hangen			hing	gehangen
	hebben					had (mv. hadden)	gehad
	heffen			hief	geheven
ver	helen	verheelde			verholen			Verholen in bet.: verbergen, verzwijgen, niet in Van Dale
	helpen			hielp	geholpen
	heten	heette		hiet	geheten
	hijsen			hees	gehesen
	hoeven	hoefde	gehoefd		gehoeven
	houden			hield	gehouden
	houwen			hieuw	gehouwen			Ook sterk in uithouwen Echter: zwak in beeldhouwen
	jagen	jaagde	gejaagd	joeg				Jaagde/joeg: de jacht beoefenen Anders uitsluitend: joeg
	kerven	kerfde	gekerfd	korf	gekorven
	kiezen			koos	gekozen			Uitgezonderd: uitverkiezen
uitver	kiezen			verkoor uit	uitverkoren			Zie ook vriezen en verliezen
	kijken			keek	gekeken
	kijven			keef	gekeven
	klagen	klaagde	geklaagd	kloeg
	klieven	kliefde	gekliefd	kloof	gekloven			Bet.: doen splijten Sterke vormen: Zuid-Nederlands, geen standaardtaal
	klimmen			klom	geklommen
	klinken			klonk	geklonken
	kluiven	kluifde	gekluifd	kloof	gekloven
	knijpen			kneep	geknepen
	komen			kwam	gekomen			Ook voorkómen en vóórkomen
	kopen					kocht	gekocht
	krijgen			kreeg	gekregen
	krijsen	krijste	gekrijst	krees	gekresen
	krijten			kreet	gekreten			In bet. schreeuwen
	krimpen			kromp	gekrompen
	kruipen			kroop	gekropen
	kunnen					kon (mv. konden)	gekund
	kwijten			kweet	gekweten			Bet.: doen, vervullen
	lachen	lachte		(loech)	gelachen
	laden	laadde		(loed)	geladen
	laten			liet	gelaten
	leggen	legde	gelegd	lei (mv. leiden)				lei: spreektaal, geen standaardtaal
	lezen			las	gelezen
	liegen			loog	gelogen
ver	liezen			verloor	verloren			Zie ook vriezen en uitverkiezen
	liggen			lag	gelegen
	lijden			leed	geleden
	lijken			leek	geleken
	lopen			liep	gelopen
	luiken			look	geloken			Bet.: sluiten
	melken	melkte		molk	gemolken			In de overdrachtelijke bet. (langzaam, moeilijk uitvragen) zwak vervoegd
	meten			mat	gemeten
	miegen			meeg	gemegen			Bet.: urineren Geen standaardtaal
	mijden			meed	gemeden
	moeten			moest	gemoeten			Ontmoeten is zwak, maar hangt hier vermoedelijk niet mee samen
	mogen			mocht	gemogen			In literaire taal is het voltooid deelwoord ook gemoogd/gemocht.
	nemen			nam	genomen
ge	nezen			genas	genezen
ge	nieten			genoot	genoten			Nieten, met nietjes bevestigen is zwak
	nijgen			neeg	genegen			Bet.: een buiging maken Maar neigen (voorover hellen) is zwak
	nijpen			neep	genepen
	pijpen			peep	gepepen			In bet. fluitspelen In deze betekenis een archaïsch woord
	pijpen	pijpte	gepijpt					In bet. van seksuele handeling.
	plegen					placht	geplacht	In bet. de gewoonte hebben De deelwoorden geplacht en geplogen zijn thans sterk verouderd
	plegen	pleegde	gepleegd					In bet. begaan
	pluizen			ploos	geplozen			Vooral in samenst. uitpluizen ofwel navorsen
	pluizen	pluisde	gepluisd					In bet. pluisjes afgeven
	prijzen			prees	geprezen			In bet. loven
	prijzen	prijsde	geprijsd					In bet. van een prijsetiket voorzien
	raden	raadde		ried	geraden			Vooral nog sterk in samenstellingen zoals aan- en afraden
	raken	raakte	geraakt			(rocht)	(gerocht)	In de standaardtaal uitsluitend regelmatig Blijkens de t in rocht, gerocht is dit werkwoord zwak
	rieken	riekte		rook	geroken			Nevenvorm van ruiken
	rijden			reed	gereden
	rijgen			reeg	geregen
	rijten			reet	gereten
	rijven			reef	gereven			Bet.: Harken
	rijzen			rees	gerezen
	rinnen			ron	geronnen			Bet.: vloeien, voortbewegen
	roepen			riep	geroepen
	ruiken			rook	geroken			Nevenvorm van rieken
	scheiden	scheidde			gescheiden
	schelden			schold	gescholden
	schenden			schond	geschonden
	schenken			schonk	geschonken
	scheppen			schiep	geschapen			In bet. creëren
	scheppen	schepte	geschept					In bet. putten, naar boven halen
	scheren			schoor	geschoren			In bet. ontharen
	scheren	scheerde	gescheerd					In bet. langsstrijken Als in Scheer je weg!
	schieten			schoot	geschoten
	schijnen			scheen	geschenen
	schijten			scheet	gescheten
	schrijden			schreed	geschreden
	schrijven			schreef	geschreven
	schrikken	schrikte		schrok	geschrokken			In bet. plotseling angstig worden De zwakke vorm is literair.
	schrikken	schrikte	geschrikt					In bet. plotseling doen afkoelen (zoals bij eieren)
	schuilen	schuilde	geschuild	school	gescholen
	schuiven			schoof	geschoven
	slaan			sloeg	geslagen
	slapen			sliep	geslapen
	slijpen			sleep	geslepen
	slijten			sleet	gesleten
ver	slinden			verslond	verslonden
	slinken			slonk	geslonken
	sluipen			sloop	geslopen
	sluiten			sloot	gesloten
	smelten			smolt	gesmolten
	smijten			smeet	gesmeten
	snijden			sneed	gesneden
	snuiten			snoot	gesnoten
	snuiven			snoof	gesnoven
	spannen	spande			gespannen
	spijten			speet	gespeten
	spinnen			spon	gesponnen			Van wol
	splijten			spleet	gespleten
	spreken			sprak	gesproken
	springen			sprong	gesprongen
	spruiten			sproot	gesproten			Bet.: het vormen van loten, jonge takken
	spugen spuwen	spuugde spuwde	gespuugd gespuwd	spoog	gespogen			Oorspronkelijk: spuwen, spoog, gespogen
	spuiten			spoot	gespoten
	staan			stond	gestaan
	steken			stak	gestoken
	stelen			stal	gestolen
	sterven			stierf	gestorven
	stijgen			steeg	gestegen
	stijven			steef	gesteven			In bet. met stijfsel behandelen
	stijven	stijfde	gestijfd					Andere bet. (zoals verstijven, stijf worden)
	stinken			stonk	gestonken
	stoten	stootte	gestoten	stiet
	strijden			streed	gestreden
	strijken			streek	gestreken
	stuiven			stoof	gestoven
	tijgen			toog	getogen			Bet.: trekken, gaan
	treden			trad	getreden
	treffen			trof	getroffen
	trekken			trok	getrokken
	uitscheiden	scheidde uit	uitgescheide	scheed uit	uitgescheden			In bet. ophouden
	vallen			viel	gevallen
	vangen			ving	gevangen
er	varen	ervaarde		ervoer	ervaren			Zie ook varen
	varen	(vaarde)		voer	gevaren
	vechten			vocht	gevochten			Maar bekvechten is zwak
be	velen			beval	bevolen			Maar velen (verdragen) en vervelen zijn zwak
	vinden			vond	gevonden
	vlechten			vlocht	gevlochten
	vlieden			vlood	gevloden			Bet.: Vluchten Archaïsch woord
	vliegen			vloog	gevlogen			Zwak in samenst. zweefvliegen
	vlieten			vloot	gevloten			Bet.: Stromen Archaïsch woord
	vouwen	vouwde			gevouwen			Maar ontvouwen is geheel zwak
	vragen	(vraagde)	gevraagd	vroeg				Vraagde was de oude verledentijdsvorm
	vreten			vrat	gevreten
	vriezen			vroor	gevroren			Zie ook verliezen en uitverkiezen
	vrijen	vrijde	gevrijd	vree	gevreeën			De sterke vormen zijn meer informeel en waarschijnlijk ontstaan door analogie
	waaien	waaide	gewaaid	woei
	wassen	waste		(wies)	gewassen			In bet. schoonmaken (voorheen met ch: wasschen, wiesch, gewasschen) Sterke variant is archaïsch
	wassen			wies	gewassen			In bet. groeien Uitsluitend sterk en nooit met ch
	wassen	waste	gewast					In bet. met was bekleden uitsluitend zwak
	wegen			woog	gewogen
	werken	werkte	gewerkt			wrocht wracht	gewrocht gewracht	Alleen doorwrocht is, naast de gewone zwakke vervoeging, nog standaardtaal volgens de Taalunie
	werpen			wierp	geworpen
	werven			wierf	geworven
	weten			wist	geweten			De t in de verleden tijd maakt geen deel uit van de stam, maar van de gedeeltelijk weggevallen uitgang -te(n); vgl. de Duitse vormen wissen - wusste(n)
	weven	weefde		woof	geweven
	wezen					was (mv. waren)	geweest	Gewezen was oorspronkelijk het volt. deelw., thans nog slechts attributief gebruikt (bv. mijn gewezen echtgenoot)
	wijken			week	geweken
	wijten			weet	geweten
	wijzen			wees	gewezen
	willen	wilde	gewild			wou (mv. wouden)		Blijkens de d in wouden wilden en gewild is dit (oorspronkelijk) werkwoord zwak In formele standaardtaal geniet de zwakke vervoeging vaak de voorkeur
	winden			wond	gewonden
	winnen			won	gewonnen
	worden			werd	geworden
	wreken	wreekte		wrook/wrak	gewroken			Wrook en wrak zijn (sterk) verouderd
	wrijven			wreef	gewreven
	wringen			wrong	gewrongen
	wuiven	wuifde	gewuifd	woof	gewoven
	zeggen	zegde	gezegd			zei (mv. zeiden)		Meestal onregelmatig, maar in samenstellingen als afzeggen regelmatig Blijkens de d in zeiden en gezegd oorspronkelijk een zwak werkwoord
	zeiken	zeikte	gezeikt	zeek	gezeken			Vermoedelijk ontstaan door analogie met werkwoorden waarin ij voorkomt
	zenden			zond	gezonden
	zieden	ziedde		zood	gezoden			Bet.: koken (lett of fig.) Hij was ziedend van woede
	zien			zag	gezien
	zijgen			zeeg	gezegen			Bet.: langzaan neerdalen
	zijn					was (mv. waren)	geweest	Zie ook wezen i.v.m. de vermenging van de synonieme werkwoorden
	zingen			zong	gezongen
	zinken			zonk	gezonken			Verzinken is sterk in bet. laten wegzakken Echter zwak in de niet daarmee verwante bet. galvaniseren
	zinnen			zon	gezonnen
	zitten			zat	gezeten
	zoeken					zocht	gezocht	Blijkens de t in zocht en gezocht is dit werkwoord oorspronkelijk zwak.
	zouten	zoutte			gezouten
	zuigen			zoog	gezogen			In samenst. stofzuigen meestal zwak.
	zuipen			zoop	gezopen
	zullen					zou (mv. zouden)		Het tegenwoordig deelwoord staat wel in de Van Dale, als "weinig gebruikt". In het Groene Boekje is deze vorm niet opgenomen. Het voltooid deelwoord ontbreekt.
ver	zwelgen			verzwolg	verzwolgen			Echter zwelgen is ook zwak.
	zwellen			zwol	gezwollen
	zwemmen			zwom	gezwommen
	zweren	zweerde	gezweerd	zwoor	gezworen			In bet. etteren
	zweren			zwoer	gezworen			In bet. eed of trouw zweren
	zwerven			zwierf	gezworven
	zweten	zweette	gezweet		gezweten
	zwijgen			zweeg	gezwegen
be	zwijken			bezweek	bezweken
ver	zwinden			verzwond	verzwonden			Bet.: verdwijnen Archaïsch woord

• De Taalunie-sites taaladvies.net (in het bijzonder 35 Werkwoorden met een zwakke en een sterke vervoeging (algemeen)) en woordenlijst.org
• Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT) op de digitale Geïntegreerde Taal-Bank
• Etymologiebank.nl, digitaal etymologisch woordenboek
• De elektronische versie van de Algemene Nederlandse Spraakkunst: E-ans

---